هر نوع پلاستیکی که عریض زیادی دارد و برای سقف گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرید نایلون گلخانه ای می گویند.
تفاوت پلاستیک گلخانه ای عریض با پلاستیک های معمولی در افزودنی های مورد استفاده برای تولید آن است که با توجه به شرایط آب و هوایی و دیگر متغییر ها نوع افزودنی و میزان آن توسط کارشناسان کشاورزی انتخاب می شود.
به طور کلی افزودنی ها مورد استفاده برای پلاستیک سقف گلخانه باعث افزایش بازده ای کلی گلخانه و محصولات کشت شده می شود.
همانطور که مطلع هستید برای افزایش کاربرد گلخانه در تولید نایلون گلخانه از افزودنی های گوناگونی با مواد اولیه پلی اتیلنی استفاده می شود که هر کدام کاربرد به خصوصی دارند این افزودنی ها عبارتند از :
افزودنی ضد اشعه ماوراء بنفش ( فیلتر نور خورشید ) ، یا همان UV
افزودنی مادون قرمز ( IR )
افزودنی ضد مه ( Anti Fog )
افزودنی ضد باکتری ( AB )
افزودنی اتیل ونیل استات ( EVA )
افزودنی روان و صیقلی کننده
افزودنی ضد الکتریسیته ساکن
افزودنی ضد چسبندگی
افزودنی آنتی‌اکسیدان
پر مصرف ترین افزودنی برای پلاستیک های گلخانه ای، افزودنی uv می باشد که اشعه های مضر خورشید را برای باروری هر چه بهتر گیاهان فیلتر می کند. همینطور باعث افزایش طول عمر نایلون شده و پلاستیک در سرما و گرما دچار تغییر حالت نمی شود.
افزودنی ها تا ۱۰% می تواند با مواد اولیه مخلوط شود و بیشتر از این میزان باعث می شود قوام مواد اولیه پلی اتیلنی از بین برود. برای انتخاب نوع افزودنی و میزان آن باید به محصول و شرایط آب و هوایی منطقه مورد نظر توجه داشته باشید از همین رو پیشنهاد می کنیم برای انتخاب هر چه بهتر از یک مهندس کشاورزی مثل گروه تخصصی بازیار کمک بگیرید.
گاهی اوقات گیاه نیاز فوری به عنصر یا عناصر غذایی جهت رفع کمبود آن دارد.
شرایط خاک از لحاظ ph (اسیدی یا قلیایی بودن خاک)، رطوبت کم یا زیاد و دما بالا یا پایین و … مناسب نباشد.
عناصر غذایی از دسترس ریشه خارج می شود.
گیاه توانایی جذب عناصر غذایی را از طریق ریشه ندارد.
در مواقعی که حالت های بالا رخ می دهد بهتر است محلول پاشی انجام شود.
به عنوان مثال با وجود اینکه میزان کلسیم در خاک زیاد است اما کمبود آن در بسیاری از گیاهان مشاهده میشود. به دلیل اینکه عنصر کلسیم بزرگ است و تحرک آن درون اندام های گیاه بسیار کم و جذب آن از ریشه مشکل است. اما اگر همین عنصر به صورت کمپلکس (کلات) با اسید آمینه ها باشد (کود اسید آمینه دار)، اسید آمینه مانند چنگک عنصر کلسیم را می گیرد و بدون آسیب به غشای سلولی آن را وارد فضای داخل سلول می کند و کمبود گیاه را برطرف می کند. در نتیجه توصیه می شود کلسیم به صورت محلول پاشی بروی برگ و میوه صورت پذیرد.
چه زمانی محلول‌پاشی ایده خوبی نیست؟
برای همه گیاهان، راه اصلی جذب مواد مغذی از طریق ریشه است. برگها دارای کوتیکول مومی هستند که در واقع ورود آب، مواد مغذی و سایر مواد به گیاه را محدود میکند. به میزان محدودی مواد مغذی اعمال شده به برگها می‌توانند توسط گیاه جذب و استفاده شوند، اما برای مواد مغذی اصلی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) مقدار جذب‌شده در هر زمان نسبت به نیاز گیاه کم است. این بدان معناست که استفاده از محلول پاشی تنها بخش کمی از نیاز گیاه به این سه ماده مغذی را تأمین میکند، بنابراین محلول‌پاشی فقط باید به عنوان یک مکمل در کنار استفاده منظم از کودهای پودری جهت تامین این عناصر در نظر گرفته شود.
اگر گیاه از قبل مقدار زیادی نیتروژن، فسفر و پتاسیم داشته باشد، محلول پاشی هیچ اثر مفیدی نخواهد داشت. در حقیقت، اگر غلظت مواد مغذی در محلول پاشی خیلی زیاد باشد، در این صورت میتواند به برگ آسیب برساند و در موارد شدید باعث از بین رفتن گیاه شود.
در اینجا محاسبه‌ای وجود دارد که نشان میدهد دریافت مقادیر مورد نیاز مواد مغذی اصلی توسط گیاهان از طریق محلول پاشی دشوار است: برای یک باغ سبزیجات، توصیه معمول برای نیتروژن ۵ گرم در هر مترمربع از سطح باغ است. کود محلول ۲۰-۲۰-۲۰ با میزان توصیه شده یک قاشق غذاخوری کود در هر ۴ لیتر آب میباشد. این مقدار ۳۴۰ گرم کود برای استفاده از ۵ گرم نیتروژن برای هر مترمربع مصرف خواهد کرد. وزن یک قاشق غذاخوری کود حدود ۱۰ گرم است، بنابراین برای تأمین مقدار مناسب نیتروژن حدود ۳۴ قاشق غذاخوری کود (محلول در ۱۲۸ لیتر آب) لازم است. این مقدار آب حدود ۱٫۵ سانتیمتر آب را به ۹٫۲ مترمربع میرساند. ممکن است تا زمانی که لایه‌های رطوبت پوشش‌دهنده سطح برگ را بررسی نکنید زیاد به نظر نرسد. برای پوشاندن کامل شاخ و برگ گیاه فقط کسری بسیار کم از ۱٫۵ سانتیمتر آب لازم است، به ویژه هنگامی که گیاهان کوچک هستند (گیاهان زمانی که هنوز کوچک هستند، واقعاً به مواد مغذی نیاز دارند). حتی اگر ما امکان افزایش بهره‌وری از مواد مغذی با محلول پاشی در مقابل کود جامد را داشته باشیم، تدارک همه برنامه‌های محلول پاشی مورد نیاز برای رساندن به موقع نیتروژن کافی غیرممکن خواهد بود.
لازم است بین محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان و کاربرد عناصر غذایی محلول به صورت مایع در جایی که اکثر عناصر غذایی توسط گیاهان بوسیله ریشه‌ها از خاک جذب میشود، تمایز قایل شد.
هنگامی که کود مایع بر روی شاخ و برگ پاشیده میشود، برخی مواد مغذی از طریق برگ و نور جذب میشوند، استفاده مکرر از آن معنای واقعی محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان است. با این حال، با محلول پاشی بیشتر، رواناب قابل توجهی از شاخ و برگ گیاهان ایجاد میشود و کود مایع خاک را خیس میکند. در این حالت مقداری جذب مواد مغذی از طریق برگ وجود دارد، اما بیشتر مواد مغذی مورد استفاده گیاه توسط ریشه جذب میشود.
از نظر گیاه، این اساساً همان فرآیندی است که هنگام افزودن کود خشک به خاک اتفاق می‌افتد. اگرچه هزینه آن نسبت به مصرف کود خشک بیشتر و زمانبرتر خواهد بود، اما تأمین نیاز به ازت گیاه در مسئله فوق با استفاده از ۱٫۵ سانتیمتر کود مایع در یک سری برنامه‌ها عملی است. فسفر و پتاسیم، در اکثر خاک‌ها تا محل مصرفشان بسیار کم حرکت میکنند، بنابراین بهتر است قبل از کاشت آنها را در خاک قرار دهید تا مطمین شوید در منطقه ریشه گیاه قرار دارند.
زمان مناسب برای محلول پاشی چه وقت است:
بهترین زمان اوایل صبح می باشد. زیرا به دلیل باز بودن روزنه ها نفوذ و جذب مواد غذایی افزایش مییابد.
قبل از غروب آفتاب.
بلافاصله قبل یا بعد از آبیاری محلول پاشی شود تا گیاهان به دلیل تشنگی دچار تنش کم آبی نشوند.
زمانی که هوا ابری است از محلول پاشی خودداری شود.
در زمان بارندگی به دلیل شسته شدن مواد غذایی محلول پاشی نشود.
در ساعات گرم محلول پاشی نشود زیرا در دماهای بالا جذب کاهش مییابد و حتی ممکن است گیاه دچار تنش و سوختگی شود.
زمان وزش باد خودداری شود.
در شب به دلیل بسته بودن روزنه ها نباید محلول پاشی کرد.
محلول پاشی
به منظور رسیدن به حداکثر نتیجه در زمینه محلول پاشی (تغذیه برگی)، توجه به نکات ذیل الزامی است:
از ترکیب کود و سم به هنگام محلول پاشی پرهیز کنید.
در زمان هایی که وزش باد وجود دارد و همچنین در دماهای بالا انجام نشود.
در باغات میوه به خصوص در درختان هسته دار قبل از مصرف کودها در سطح محدود آزمایش گردد.
قبل از شروع، حتما از سالم بودن دستگاه سم پاش اطمینان حاصل کرده و عملیات
کالیبراسیون را انجام دهید.
از خرید یا مصرف محصولاتی که بسته بندی آنها باز شده و یا آسیب دیده است خودداری فرمایید.
نکات مهم در مورد محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان
استفاده مستمر محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان بدون نیاز توصیه نمی‌شود.
محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان قادر به تأمین کل نیاز گیاه به مواد مغذی اصلی ازت، فسفر و پتاسیم نیست.
محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان هنگامی که مشکلات خاک رخ میدهد و دسترسی به مواد مغذی را محدود میکند، مانند دسترسی به آهن در خاک‌های با pH بالا، بسیار موثر است.
از محلول پاشی کود بر روی برگ گیاهان نباید به عنوان جایگزینی برای مدیریت باروری بهتر خاک استفاده کرد. طبق توصیه‌های آزمایش خاک، خاک خود را آزمایش کرده و کود دهید.
امیدواریم این مقاله به شما در آموزش محلول پاشی کمک کرده باشد. هرچند این موارد به هیچ وجه نباید شخصی انجام گیرد و حتما از یک کارشناس خبره کنار کشت خود اختیار کنید ما کارشناسان بازیار رو به شما پیشنهاد میکنیم .موفق باشید
ویروس موزائیک خیار (CMV) و ویروس وای سیب زمینی (PVY) از ویروس های مهم بیمارگر در فلفل محسوب میشوند. بررسی واکنش ارقام فلفل بویژه در زمان وقوع آلودگی توام با این دو ویروس (از نظر تشد ید علائم بیمار ی) در انتخاب ارقام مقاوم و مدیریت این بیماریها اهمیت دارد. در این تحقیق واکنش سه رقم فلفل کالیفرنیاوندر، رپیدو (هر دو دلمه ای) و دزفو لی (قلمی) در ۵ تیمار تلقیح مکانیکی شامل A (فقط PVY)، B (فقط CMV)،ا C (اPVY+CMV هم زمان)، D (اول CMV، ده روز بعد PVY) و E (اول PVY، ده روز بعد CMV) با سه تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد. برای سنجش ضریب شدت بیماری (DSI) از مقیاس درجه بندی شامل بدون علائم ۰، پیسک ۱، موزائیک ۲، موزائیک همراه بدشکلی برگ ۳، نکروز ۴و توقف رشد و مرگ گیاه ۵ استفاده گردید. مقایسه میانگین DSI تیمارهای مایهزنی نشان داد که در رقم دزفولی تیمار C دارای بیشترین مقدار (۰.۸۷) و تیمارهای A (0.67) و B (0.45) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین در مورد دو رقم دلمه ای کالیفرنیاوندر و رپیدو تیمار C با DSI برابر با ۰.۶۲ و ۰.۶۱ بیشترین و تیمار A با DSI 0.53 و ۰.۴۹ درصد و تیمار B با مقادیر DSI 0.40 و ۰.۳۲ در مقام دوم و سوم از نظر شدت بیماری قرار گرفتند. فلفل قلمی در مقایسه با دو رقم فلفل دلمه ای دارای حساسیت بیشتری در برابر آلودگی منفرد و نیز توام با دو ویروس مورد بررسی بودند. بیشترین میزان شدت علائم بیماری زمانی مشاهده شد که آلودگی به دو ویروس PVY و CMV بطور همزمان (تیمار C) در گیاه رخ داده باشد که حاکی از اهمیت زمان وقوع آلودگی توام دو ویروس در تشدید علائم بیماری و لزوم اصلاح ارقام فلفل با مقاومت دوگانه در برابر هر دو ویروس میباشد.
لکه برگ فلفل دلمه‌ای
لکه برگ فلفل دلمه‌ای آلودگی باکتریایی رایج گیاهی در سراسر جهان است. این آلودگی بیشتر در آب‌وهوای بارانی، مرطوب و گرم رایج است. اینها شرایط محیطی هستند که در آن باکتری میتواند بسیار راحت پخش شود.
لکه برگ یک باکتری است، بنابراین میتواند با لمس کردن، از طریق دانه یا خاک منتقل شود. از خاک تمیز و روشهای آبیاری استفاده کنید تا از آلودگی از طریق خاک یا از آلودگی متقاطع جلوگیری کنید.
لکه برگ باکتریایی روی گیاه فلفل دلمه‌ای
علائم
لکه‌های زرد و سبز روی برگها
در مرحله بعد لکه‌های قهوه‌ای روی برگها
لکه‌های برجسته و چوب‌پنبه‌ای روی فلفل‌ها
افتادن برگ و فلفل‌های در حال پوسیدگی
راه‌حل
بخش‌های آسیب‌دیده را جدا کنید. وقتی گیاهان فلفل‌دلمه‌ای دچار آلودگی ویروسی شدند، باید بخش‌هایی از گیاه را که علائم لکه برگ دارند حذف کنید. باکتری میتواند به راحتی پخش شود، بویژه تحت شرایط مرطوب و داغ. نیازی به حذف کامل گیاه نیست مگر اینکه کاملا درگیر بیماری شده باشد.
کود کافی فراهم کنید. در حقیقت با تغذیه مناسب، گیاه فلفل دلمه‌ای میتواند با این باکتری مبارزه کند. همانند انسان‌ها، هرچقدر سالمتر باشیم، با سرعت بیشتری می‌توانیم با باکتری مبارزه کنیم. به خاطر داشته باشید، کود بیش از اندازه خوب نیست، چون نمک زیاد درون خاک میتواند منجر به بیماریهای بدتری شود.
اسپری قارچ‌کش طبیعی. اگرچه لکه برگ باکتریایی است، مراقبت‌های قارچی برای کمک شناخته شده‌اند. از قارچ‌کش پایه مس به عنوان محلول پاشیدنی در اوایل صبح یا اواخر بعدظهر استفاده کنید تا به کاهش انتشار باکتری کمک کنید.
به هنگام آبیاری از خیس شدن برگها اجتناب کنید. آب برای زاد و ولد و انتشار هاگ‌ها روی برگهای گیاه فلفل‌دلمه‌ای لازم است. همیشه از پایین گیاه به آن آب دهید تا از پاشیدن آب روی برگ جلوگیری کنید.
باغبانی تمیز را تمرین کنید. همانند تمام موارد بیماری‌زای ویروسی و باکتریایی، مهم است که درون باق تمیز باشیم. اگر امکان دارد، به هنگام کنترل گیاهان از دستکش استفاده کنید. از لمس گیاهان، یکی پس از دیگری برای کاهش انتشار هاگ‌ها اجتناب کنید.
ویروس موزائیکی روی فلفل دلمه‌ای
مشکل رایج دیگر برای گیاه فلفل دلمه‌ای ویروس موزائیکی است. انواع مختلف ویروس موزائیکی وجود دارند، و وقتی گیاهی آلوده شده، دیگر قابل درمان نیست. بعضی از انواع فلفل دلمه‌ای در مقابل ویروس موزاییکی تنباکو مقاوم هستند، درحالیکه هیچکدام در مقابل ویروس موزائیکی مربوط به خیار مقاوم نیستند.
ویروس‌های موزاییکی می‌توانند از طریق خاک یا دانه منتقل شوند و می‌توانند توسط حشرات مکنده مانند شته‌ها پخش شوند. همچنین این ویروس‌ها می‌توانند با تماس با گیاهان آسیب دیده پخش شوند، و در هوای خشک بیش از همیشه مشکل ایجاد میکنند.
علائم
برگ‌هایی با لکه‌های زرد و سبز
سطح خاردار یا ناهموار روی میوه‌ها
توقف رشد
محصول کم فلفل دلمه‌ای
راه‌حل
حذف گیاهان آسیب دیده. درمان موثری برای ویروس‌ها وجود ندارد. اگر به ویروس موزائیکی شک دارید، گیاهان فلفل‌دلمه‌ای را از باغ حذف کنید و اگر امکان دارد آنها را بسوزانید. میوه‌ها هنوز برای خوردن سالم هستند، اما ممکن است دانه به ویروس آلوده باشد، بنابراین، دانه‌های مربوط به میوه‌های آسیب دیده را ذخیره نکنید.
آفات را دور نگه دارید. ویروس‌های موزائیکی به طور رایج توسط حشرات مکنده‌ی شیره مانند شته‌ها پخش میشوند. برای مقابله با آفت‌ها از محلول روغن چریش با آب و صابون کاستیل استفاده کنید و برای مقابله با آفات آنها را اسپری کنید.
علفهای هرز را تحت کنترل نگه دارید. علف‌ها می‌توانند ویروس موزائیکی حمل کنند، و می‌توانند محل پرورش حشراتی باشند که آن را منتقل میکنند. از پوشش زمینی استفاده کنید، یا حداقل علف‌ها را با کج بیل مخصوص علف‌ها کنترل کنید (اینها برای پشتیبانی عالی هستند).
از لمس گیاهان اجتناب کنید. همیشه قبل و بعد از باغبانی دست‌هایتان را بشویید. دستان شما می‌توانند وسیله انتقال بیماری‌زاهای ویروسی از یک گیاه به دیگری باشند. همچنین، از سیگار کشیدن در باغ اجتناب کنید، چون این کار میتواند باعث تولید ویروس موزائیکی در خاک شود.
انواع فلفل دلمه مقاوم بکارید. بعضی از انواع فلفل دلمه بیشتر در برابر ویروس موزائیکی تنباکو مقاوم هستند، هرچند هیچکدام از آنها در مقابل ویروس موزائیکی خیار یا سایر ویروس‌ها مقاوم نیستند. به دنبال انواعی باشید که در مراکز باغبانی و گلخانهها دارای برچسب «TMV» باشند (مقاوم در برابر ویروس موزائیکی تنباکو). بعضی از انواع رایج اینها هستند: فلفل موزی شیرین، فلفل قرمز بسیار تند، فلفل قلمی هیبرید.
اهمیت کنترل شرایط محیطی و کوددهی در افزایش قدرت خود ایمنی و جلوگیری از آبکی شدن ساختار بوته های فلفل دلمه ای
دو عامل اصلی: محیط و مواد کودی بیشترین تاثیر را در افزایش قدرت خود ایمنی و آبکی شدن ساختار اندام سبز در بوته های فلفل دلمه ای بازی می کنند. در شرایطی که بوته های فلفل دلمه ای دچار بیماری ویروسی می شوند عملا تغذیه بوته ها دچار مشکلات اساسی می شوند بروز همین مشکلات باعث افت کمی و کیفی کودهای مورد استفاده در کشت فلفل دلمه ای می شود، همین افت باعث کاهش شدید قدرت خود ایمنی و سلامت بوته های فلفل دلمه ای خواهد شد. از طرف دیگر به دلیل کاهش میزان مواد کودی یا قدرت جذب از طرف بوته ها ساختار بوته ها به شدت آبکی می شوند.
آتشک روی فلفل دلمه‌ای
آتشک گیاه‌کش بیماری مربوط به گیاه فلفل دلمه‌ای است که توسط بیماری‌زاهای منتقل شونده از خاک منتشر میشود. اگر گیاه فلفل دلمه‌ای تان پایین ساقه اصلی برگ دارد، ممکن است باران باعث شود خاک روی شاخه و برگ پاشیده شود و بیماری تولید کند.
بیش از یک نوع آتشک وجود دارد، که معمولا به دو دسته «آتشک اولیه» و «آتشک پسین» تقسیم میشوند.
انواع مختلفی از گیاهان در برابر آتشک آسیب پذیر هستند، از جمله گوجه، بادمجان، لوبیا و تمام انواع کدو.
علائم
لکه‌های بزرگ قهوه‌ای روی برگ و پژمردگی
ساقه‌های قهوه‌ای یا سیاه در پایه گیاه
پوسیدگی ریشه (که باعث بیماری گیاه میشود)
پوسیدگی میوه (وقتی در تماس با خاک آلوده است)
راه‌حل
فلفل‌های تان را در یک بستر بلند یا گلدان بکارید تا زهکشی را اصلاح کنید. آتشک به طور رایج در باغهای زیر زمینی یا مزارع یافت میشود. در بستر بلند یا گیاهان کاشته شده در گلدان، بارندگی زمان زیادی برای نشستن روی خاک و پخش کردن عوامل بیماریزا ندارد.
اگر نمی‌توانید از بستر بلند یا گلدان استفاده کنید، سعی کنید خاک اطراف هر گیاه را برآمده کنید تا از ماندن آب در پایین گیاه جلوگیری کنید.
مرحله بعد استفاده از یک لاشبرگ است، مانند حصیر، چیدن علف، یا برزنت سیاه. لاشبرگ به جلوگیری از انتشار بیماری از طریق خاک به برگ گیاه فلفل به هنگام بارندگی کمک میکند. همچنین، فواید دیگری هم دارد مانند حفظ اصلاح شده آب و مهار کردن علفهای هرز.
اگر باغ خشک بود، بیش از اندازه آبیاری نکنید. آب مانده تنها راه تکثیر و انتشار هاگ‌های آتشک است. حتی اگر آب آلوده جریان نداشته باشد، هاگ‌ها آن را دنبال خواهند کرد.
همیشه خاک یا کمپوست خود را از مراکز قابل اعتماد تهیه کنید. انتقال خاک آلوده به باغ راحتترین راه برای مواجهه با این مشکل برای گیاه فلفل دلمه‌ای است.
بیماری میرایی
کاهش بیماری دلیل رایج مرگ گیاهان فلفل دلمه‌ای جوان است. این کار میتواند توسط انواع قارچ و کپک قارچی اتفاق افتد. تمام بیماریزاها در شرایط مرطوب و خنک رشد میکنند (معمولا پایین‌تر از دمای ۶۵ درجه فارنهایت).
علائم
جوانه از درون خاک رشد نمی‌کند
لکه‌های قهوه‌ای روی برگهای جوانه
قهوه‌ای شدن پایین ساقه
شاخ و برگ نرم و لزج
افتادن و مردن نهال‌های جوان
راه‌حل
تمیز نگه داشتن ابزارهای باغبانی. همیشه بهداشت را به خوبی در باغ رعایت کنید. ابزارتان را در پایان هر فصل با استفاده از آب داغ صابونی تمیز کنید و صبر کنید تا کاملا خشک شوند. همچنین، پس از کار در باغ، مطمئن شوید که دستانتان را تمیز کرده‌اید (من معمولا فقط دوش می‌گیرم) و لباسهایتان را شسته‌اید. ظروف آب و نازل‌های شلنگی که با خاک در تماس بوده‌اند هم می‌توانند هاگ‌ها را در خود جا دهند.
بیش از اندازه آبیاری نکنید. علاوه بر مسائل بسیاری که به دلیل آبیاری بیش از حد اتفاق می‌افتند، میرایی بیشتر در خاک بیش از اندازه مرطوب اتفاق می‌افتد. پیش از اینکه به جوانه فلفل آب دهید اجازه دهید سطح خاک خشک شود.
محیط را گرم نگه دارید. برای جوانه زدن بذرهای فلفل ما از تشک حرارتی با دمای حدود ۲۶ درجه سانتیگراد استفاده میکنیم، سپس از لامپ رشد بعد از جوانه زدن استفاده میکنیم. این لامپ‌ها چادر رشد را گرم نگه می‌دارد، بین ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتیگراد.
میرایی مسئله‌ای جدی است که میتواند از یک سلول بذر به سلول دیگری انتشار یابد، و روی بسیاری از انواع مختلف گیاهان اثر بگذارد. اینکه به هنگام وقوع بیماری میرایی تمام گیاهان درون یک ظرف خراب شوند امری عادی است، بنابراین مراقب باشید تا از آن جلوگیری کنید.
پژمردگی ورتیسیلیوم در فلفل دلمه‌ای
پژمردگی باکتریایی مسئله‌ای است که میتواند بر روی گیاه فلفل دلمه‌ای و بسیاری از سبزی‌های دیگر اثر بگذارد. این بیماری به طور رایج در زمین‌های مزارع تنباکو پیدا میشود، و در صورتی که به سرعت پیدا نشود، میتواند تمام محصولات را از بین ببرد. این بیماری بیش از هرجا در جنوب شرقی آمریکا رایج است.
این باکتری بافت آوندی گیاه را مسدود میکند و عبور آب را از میان گیاه غیرممکن می‌سازد. به طور معمول، گیاهان فلفل دلمه‌ای که دچار بیماری پژمردگی ورتیسیلیوم هستند شروع به پژمرده شدن از یکسوی گیاه میکنند.
با رشد باکتری، گیاه افتاده و خواهد مرد. اگر چنین چیزی دیدید باید فورا با این مشکل گیاه فلفل دلمه‌ای مقابله کنید.
علائم
برگهای زرد و پژمرده، گاهی از یک سمت گیاه شروع میشود
تغییر رنگ آوندی (بافتهای داخلی ساقه به قهوه‌ای تغییر رنگ میدهند)
گیاهانی که کاملا افتاده‌اند (مرده‌اند)
راه‌حل
به گیاه آب بدهید. رایجترین دلیل این که گیاه فلفل دلمه‌ای پژمرده میشود به سادگی نیاز به آب است. به این پژمردگی واکنش بیش از حد نشان ندهید، فرض کنید پژمردگی باکتریایی باشد، و گیاهتان را بیرون بکشید! سعی کنید به آن کمی آب دهدی، و اگر این کار مشکل را در طی یک ساعت یا کمی بیشتر حل نکرد، بیشتر بررسی کنید.
گیاهان آسیب دیده را حذف کنید. همانند اغلب گیاهان بیمار، اولین قدم حذف و نابودی گیاهان آسیب دیده است. تنها زمانی به این مرحله متوسل شوید که مطمئن باشید گیاهتان آلوده شده است.
کنترل آفات. سوسک‌های خیار و سایر حشرات می‌توانند باکتری را از یک گیاه به دیگری انتقال دهند. یاد بگیرید که چطور این آفات و سایر آفات را شناسایی کرده و کنترل کنید تا از گسترش و تدوام پژمردگی باکتریایی در باغ فلفل دلمه‌ای تان جلوگیری کنید.
باکتری‌های مفید به خاک اضافه کنید. نشان داده شده است که استفاده از باکتری‌های مفید در مقابله با پژمردگی باکتریایی موثر است. ممکن است این روش بیشتر مناسب مزرعه‌داران حرفه‌ای باشد که فلفل دلمه‌ای و سایر سبزیجات را برای سودش پرورش میدهند.
آفات گیاه فلفل دلمه‌ای
آفات به تنهایی می‌توانند آسیب‌های چشمگیری روی گیاهان فلفل دلمه‌ای ایجاد کنند. از شته‌ها تا کنه‌های عنکبوتی و تریپس‌ها، فهرست آفات بالقوه برای گیاه فلفل دلمه‌ای طولانی است. خوشبختانه، اقدامات پیشگیرانه‌ای وجود دارند که میتوانید در برابر اکثر آنها به کار بگیرید.
علائم
حشرات مرئی (زیر برگها، روی ساقه‌ها و … را بررسی کنید)
آسیب برگ یا پیچ خوردگی برگ
لکه‌های تیره روی برگ
راه‌حل
نوع حشره معمولا بهترین راه‌حل را تعیین خواهد کرد. گاهی اوقات، به راحتی میتوانید حشرات را حذف کنید، مانند کرم‌ها، حلزون‌ها، و گوش خیزک. با این حال، سایر حشرات کوچک هستند و تعداد بسیاری از آنها روی گیاه فلفل‌تان جمع میشوند و از آن تغذیه میکنند.
با شلنگ اسپری کنید. شته‌ها و سایر حشرات مکنده شیده نمی‌توانند پرواز کنند، و چنگال قوی ندارند. با اسپری برگها به طور مستقیم با آب تمیز، میتوانید میزان زیادی از این حشرات را از روی گیاه حذف کنید. این راه‌حل دائمی نیست، اما میتواند سرعت آنها را کم کند.
با روغن چریش اسپری کنید. با استفاده از محلولی حاوی یک قاشق غذاخوری روغن چریش، یک قاشق غذاخوری صابون کاستیل و ۶ فنجان آب گیاه فلفل دلمه‌ای تان را اسپری کنید. روغن چریش کاملا طبیعی بوده و حشرات فعال را خواهد کشد و از پیوستن آفات جدید به مهمانی جلوگیری خواهد کرد.
حشرات مفید معرفی کنید. کشفدوزک‌ها و زنبورهای شکاری از جمله رایجترین حشرات مفید باغ هستند. میتوانید این حشرات را با کاشتن گیاهان خاص شامل آنها یا خرید لارو برای تکثیر در باغتان آنها را جذب کنید. همیشه وقتی خورشید در حال غروب است کفشدوزک‌ها را رها کنید تا از رفتنشان جلوگیری کنید. کفشدوزک‌ها خواهند ماند و از شته‌ها و سایر مکنده‌های شیره تغذیه خواهند کرد.
فهرست گیاهان فلفل دلمه‌ای طولانی است، و به هیچ وجه راهنمای کاملی برای کنترل آنها وجود ندارد. با این حال، قانونی کلی برای کنترل جمعیت آفات، رشد انواع مختلف گیاهانی است که به طور طبیعی حشرات شکارچی را وارد میکنند.
اهمیت کنترل وضعیت بوته ها از لحاظ آبکی بودن
منظور از آبکی بودن در بوته های فلفل دلمه ای گلخانه ای گلخانه ای یعنی پایین بودن میزان ماده خشک در ساختار اندام سبز و میوه. به بیان ساده تر اگر میزان آبیاری بیش از حد باشد ساختار گیاه آبکی و شکننده خواهد بود، این شرایط در زمانی اتفاق می افتد که به دلیل بالا بودن نیاز آبی بوته ها مثلا به دلیل استفاده زیاد از کودهای شیمیایی، یا بالا بودن دما و اجبار به استفاده زیاد از آب خالی و شرایطی از این قبیل تجمع آب در ساختار اندام سبز بوته ها و میوه ها بیش از حد طبیعی است.
بروز چنین شرایطی باعث افزایش شدید میزان بیماری های قارچی و آفات در بوته ها می شوند، چرا که هرچقدر ساختار اندام سبز و میوه ها آبکی و شکننده باشد به همان میزان قدرت خود ایمنی در برابر این نوع بیماریها پایین آمده و شرایط محیطی هم برای بروز بیماریهای قارچی و حمله آفات مساعدتر است.
پوسیدگی گلگاه روی فلفل دلمه‌ای
پوسیدگی گلگاه بسیار روی گوجه و انواع فلفل شیرین رایج است. علت اصلی آن کمبود کلسیوم درون گیاه است که باعث ناتوانی در تشکیل پوست میوه میشود. این پوسیدگی واقعی نیست، فقط میوه‌ای است که رشدش کامل نشده‌است.
پوست فلفل لکه‌های نرم تیره، معمولا در انتهای میوه خواهد داشت. این پوست آسیب‌پذیر باعث رشد کپک میشود، و قسمت آسیب دیده میوه را غیرقابل خوردن میکند.
پوسیدگی گلگاه در فلفل شیرین
علائم
لکه‌های ملایم در انتهای غلاف فلفل
پوست مرده و چروکیده
کپک قارچی درون فلفل
راه‌حل
به آبیاری منظم ادامه دهید. هرچند مشکل مربوط به کمبود کلسیم است، فراهم کردن کلسیم به ندرت مشکل را حل خواهد کرد. بیشتر اوقات، پوسیدگی گلگاه به دلیل آبیاری نامناسب ایجاد میشود؛ اینکه گیاه کاملا بی‌آب شود، سپس با میزان زیادی آب آن را غرق کنیم. این کار باعث میشود گیاه بیشتر آب را از طریق برگها جذب کند و برای بیشتر کلسیم در دسترس را از میوه در حال رشد دور کند. در عوض، پیش از آن که گیاه فلفل شروع به پژمردگی ناشی از کم آبی شود به آن آب دهید، خاک را مرتب مرطوب و با زهکشی مناسب نگه دارید.
صبر کنید. کاملا رایج است که میوه‌های اولیه پوسیدگی گلگاه داشته باشند، در حالیکه میوه‌های بعدی طبیعی خواهند بود. گاهی، بهترین کار این است که هیچ کاری نکنیم و صبر کنیم تا گیاه خودش همه چیز را مرتب کند!
در صورتی که تا کنون این کار را نکرده‌اید، مطمئن شوید که با محلولی حاوی کلسیم به طور مرتب کوددهی انجام دهید.
زرد شدن برگهای فلفل دلمه‌ای
یکی از رایجترین مسائلی که پرورش دهندگان فلفل با آن مواجه میشوند، برگهای زرد به طور وحشتناک است. در حالیکه خیلی مسئله مهمی نیست، اما اقداماتی هستند که باید انجام دهید تا این مشکل گیاه فلفل را حل کنید.
علائم
برگهای زرد
رگ‌برگ‌ها به رنگ زرد متمایل شوند.
افتادن برگها
راه‌حل
با اینکه بسته به دلیلش راه‌حل مربوط به زرد شدن برگ فرق میکند، اما اینجا چند راهکار بالقوه وجود دارد.
نیتروژن مهیا کنید. نیتروژن ماده غذایی ضروری برای رشد سالم گیاه است. این ماده به گیاه فلفل کمک میکند که برگهای سبز قوی و بزرگ پرورش دهند. همچنین این ماده رایجترین ماده مغذی است که خاک دچار کمبود آن میشود. مطمئن شوید که به طور منظم کود دهی انجام می‌دهید و کودتان شامل نیتروژن کافی است. همچنین، اگر در زمین گیاهتان را کاشته‌اید، سالانه خاک را بررسی کنید.
نکته: اگر مشکل نیتروژن است، زردی برگها از انتهای گیاه آغاز خواهد شد، و طی زمان بالا خواهد آمد.
تامین کردن منیزیوم و کلسیم. کمبود منیزیوم میتواند در صورت شدید بودن باعث کلوروزیز شود، یعنی رگ‌برگهای برگها سبز بمانند در حالی که باقی برگ زرد میشود. از اسپری کلس-منیزیوم استفاده کنید یا از مواد افزودنی به خاک مانند پودر استخوان و پودر خون به هنگام کاشت فلفل استفاده کنید. بسیاری از کودهای همه‌کاره شامل این مواد مغذیه ثانویه هستند.
آبیاری بیش از حد ممنوع. آبیاری بیش از حد دلیل محتمل دیگر برای زرد شدن گیاه فلفل است. مطمئن شوید که فقط زمانی که لازم است آبیاری می‌کنید و اجازه دهید گیاهان گلدانی آب اضافی را تخلیه کنند. فلفل رطوبت یکنواخت را ترجیح میدهد، بنابراین از رطوبت سنج استفاده کنید یا اجازه دهید یک یا دو اینچ از خاک بین دو آبیاری خشک شود.
برگهای پیچ خورده فلفل دلمه‌ای
این مشکلی است که کسانی که برای اولین بار فلفل تولید میکنند و تولید کنندگان با آن مواجه هستند. با وجود دلایل بسیار محتمل، مراقبت از برگهای پیچ خورده فلفل میتواند بسیار نکته داشته باشد.
بیشتر اوقات، برگهای پیچ خورده فلفل علامتی نور بیش از حد، آب بیش از اندازه یا ورم گیاه است. بیماری‌هایی وجود دارند که باعث ایجاد برگهای پیچ خورده میشوند، اما اگر گیاه سالم باشد احتمالا یکی از این دلایل است.
علائم
برگهای پیچ خورده
برگهای کج شده
توقف رشد
راه‌حل
چراغ رشد را بالاتر ببرید. اگر فلفل را از بذر در داخل پرورش می‌دهید، احتمالا چراغ رشد خیلی به گیاهتان نزدیک است. اگر از چراغ LED استفاده می‌کنید، باید حداقل ۳۰-۴۰ سانتیمتر از برگها فاصله داشته باشد، بسته به توان چراغ. روی واحد چراغ خاص خود را بخوانید و مطمئن شوید که گیاهتان فضای کافی دارد.
جریان هوا را افزایش دهید. ورم گیاه به دلیل شرایط محیطی اتفاق می‌افتد. بویژه گردش هوای ضعیف و آبیاری بیش از اندازه. اگر گیاهتان در زیر برگ‌هایش برجستگی‌های متبلور سفید دارد، ممکن است ورم باشد. اگر در منزل هستید جریان هوا را از طریق فن ایجاد کنید، یا فلفل‌ها را در فضای باز با فاصله بیشتر از هم قرار دهید.
مطمئن شوید که خاکتان کلسیم دارد. گیاه فلفل برای تشکیل دیوارهای سلولی قوی به کلسیم نیاز دارد. این چیزی است که به برگها و قلاف فلفل شکلی یکنواخت و متقارن میبخشد. هنگامی که کلسیم کم باشد یا وجود نداشته باشد، ممکن است برگها و میوه‌ها تغییر شکل دهند.
خاک زمین به ندرت کمبود کلسیم دارد، اما گیاهان کاشته شده در گلدان می‌توانند از این مسئله آسیب ببینند. مواد اولیه خاک گلدانتان را بررسی کنید. اگر کلسیم درون آن نیست، مطمئن شوید که با استفاده از کود همه‌کاره کلسیم را فراهم می‌کنید.
آبیاری بیش از اندازه ممنوع. دوباره می‌گوییم. آبیاری بیش از اندازه بد است! برای گیاه فلفل آب بیش از اندازه مهیا نکنید. این کار هم میتواند باعث پیچخوردگی برگها شود.
امیدواریم این مقاله به شما در تشخیط مشکلات گیاه فلفل‌تان کمک کرده باشد. هرچند این موارد به هیچ وجه تنها مسائلی نیستند که ممکن است برای گیاه فلفل‌تان پیش بیاید، اما قطعا رایجترین مشکلاتی هستند که دیده‌اید.
در این مقاله سعی شده است آموزش جلوگیری از ویروسی شدن بوته فلفل به صورت کامل آموزش داده شود. با این حال لطفا جهت آشنایی بیشتر یک کارشناس خبره کنار کشت خود اختیار کنید ما کارشناسان بازیار رو به شما پیشنهاد میکنیم .موفق باشید
هیدروپونیک به کشتی گفته می شود، که کاشت گیاهان درآب و محلول غذایی بدون استفاده از خاک باشد. کشت هیدروپونیک برای کشاورز این امکان را به وجود می آورد که در مدت زمان کوتاه تر و زحمت کمتر، محصولی با راندمان بالاتری را تولید و کشت نماید.
علم هیدروپونیک اثبات کرده که برای رشد گیاهان به خاک و سیستم های آبیاری متداول گلخانه نیازی نیست ، ولی به عناصری که درخاک موجود است نیازمی باشد. در کشت هیدروپونیک هرگیاهی را می توان به این صورت کشت کرد، اما بعضی از آنها موفقیت بیشتری در این سیستم دارند. کشت هیدروپونیک برای میوه هایی که محصولات مقاوم دارند از قبیل، خیار ، گوجه ، فلفل و گیاهانی مثل کاهو و گیاهانی که رشد سریعی دارند، ایده آل می باشد.
در گلخانه های هیدروپونیک، در هر دوره کشت مقدار زیادی محصول به صورت کاملا پایدار تولید میگردد. در این گونه گلخانه ها به دلیل استفاده اصولی و هدفمند از منابع غذایی و مساعد بودن شرایط محیطی، محصولاتی سالم و با کیفیت تولید خواهد شد. همچنین تفاوت چشمگیری در میزان عملکرد در واحد سطح نسبت به دیگر گلخانه ها دیده می شود.
مزایای کشت هیدروپونیک
۱- به دلیل عدم وجود بستر خاکی، شیوع بیماری، آفات و آلودگی های خاکی نیز دیده نمی شود.
۲- حذف علف های هرز و نهال های ضعیف، که به این ترتیب دیگر نیازی به علفکش نبوده و عملیات وجین انجام نمی شود.
۳- حذف عملیات آماده سازی خاک قبل از کاشت و در نتیجه موجب صرفه جویی در هزینه های ثابت اولیه می شود.
۴- در این سیستم سرعت رشد بسیار بالا بوده و به دلیل شرایط بهینه راندمان محصولات افزایش پیدا می کند.
۵- در این روش از حداقل فضای رشد در گلخانه استفاده می شود.
۶- گیاهانی که در روش هیدروپونیک کشت و کار می شوند، سالمتر از گیاهان دیگر می باشند.
۷- گیاهان در روش هیدروپونیک از رژیم غذایی نسبتا کاملی برخوردار بوده و آلودگی و امراض در آنها بسیار کمتر وجود دارد.
۸- اتلاف آب و مواد غذایی تقریباً صفر است و در نواحی خشک که با بحران کم آب مواجه هستند میتوان با استفاده از این روش، گیاهانی با عملکرد کمی و کیفی بالا تولید کنند.
۹- توزیع یکنواخت محلول غذایی در سیستم هیدروپونیک، رقابت گیاهان را کاهش داده و با توجه به افزایش سلامت آنها، عملکرد محصول نیز افزایش مییابد.
۱۰- در روش هیدروپونیک آب و مواد غذایی به طور مستقیم در اختیار ریشه قرار گرفته و انرژی گیاه به جای اینکه صرف ریشه دوانی گردد، مستقیما صرف تولید شاخ و برگ و میوه و سبزی گشته و بنابراین از بنیه قوی‌تری برخوردارند.
هدف از کشت محصولات به روش هیدروپونیک
تولید و پرورش محصولات مختلف و متنوع به شکل تازه در زمین های باتلاقی، خشک و زمین هایی که غیر قابل کشت می باشند.
بهره گیری از اماکنی مثل، گاراژ و انبار که به هر دلیلی متروکه شده اند
کشت علوفه به صورت متوالی برای واحدهای کوچک دامپروری
صرفه جویی در آب برای مناطقی که با مشکل آب روبرو هستند
افزایش بازده در تولید گیاهان خارج فصل رشد درون گلخانه ها
کاهش در ایجاد بیماری های انگلی گیاهان
صرفه جویی در هزینه های مربوط به نیروی انسانی به علت حذف خاک
از معایب هیدروپونیک میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- نسبت به روش های دیگر در گلخانه ها، هزینه ساخت بیشتری دارد.
۲- در این روش به منظور بررسی محلول های غذایی، به آزمایشگاه و افراد متخصص نیازمند است.
۳- در صورت قطعی برق یا از کار افتادن سیستم های انتقال مواد غذایی، ممکن است باعث نابودی گیاهان شود.
۴- در برخی از سیستم های کشت هیدروپونیک مشکل تهویه، باعث اختلال در رشد گیاهان خواهد شد.
۵- در صورت وجود آلودگی در محلول های غذایی، به سرعت بین گیاهان پخش خواهد شد.
بسترهای کشت در گلخانه های هیدروپونیک
در بیشتر گلخانه های هیدروپونیک، از بسترهای کشت غیر خاکی برای جوانه‌زنی بذور، ریشه‌زایی قلمه ها و کشت و پرورش گیاه استفاده می شود. هر چه بستر کشت کوچکتر باشد، مدیریت آن آسانتر و ارزانتر خواهد بود. در بستر کشت کامل، نسبت بین آب و هوا تقریبا برابر است. به عنوان مثال بافت شنی ریز با خلل و فرج بسیار کوچک قادر به حفظ آب و هوای زیاد نیست، از طرف دیگر قلوه سنگ‌های درشت دارای منافذ بزرگتری بوده که قادر به نگهداری مقدار زیادی آب و هوا می باشد و میتوان جهت چرخش پیوسته عناصر غذایی از آن استفاده نمود.
خصوصیات بستر کشت کامل هیدروپونیک
۱- دارای نسبت یکنواخت آب به هوا باشد.
۲- به مرور زمان در مقابل تغییرات pH مقاومت کند.
۳- ارزان باشد.
۴- از نظر وزنی سبک بوده و به سهولت بتوان در محیط‌های بسته و باز با آنها کار کرد.
۵- ریشه گیاه را در برابر تغییرات و نوسانات شدید دما و رطوبت حفظ کند.
۶- عاری از بیماری، آفات و بذر علفهای هرز باشد.
۷- ظرفیت نگهداری آب بالایی داشته تا گیاه را در مقابل رطوبت کم محافظت کند.
۸- از نظر شیمیایی خنثی بوده و در برابر مواد محلول در آب دچار تغییر نشود.
انواع روش های کشت هیدروپونیک و تجهیزات هیدروپونیک
الیاف نارگیل (کوکوپیت)
منشا این ماده گیاه مورد نارگیل بوده و همانطور که میدانید پوست نارگیل از الیاف زیادی تشکیل شده است. این الیاف را از میوه جدا کرده و بعد از مراحل خشک کردن و ریز کردن و فشردهسازی آن را به بازار عرضه می کنند. کوکوپیت به صورت قالبهای فشرده وجود داشته که بعد از خیساندن حجم قابل توجهی پیدا می کند (شکل ۱). در واقع هر یک کیلوگرم آن به ۱۵ لیتر کوکوپیت مرطوب تبدیل می شود. اضافه کردن کوکوپیت به بستر کاشت موجب تهویه بهتر و صرفهجویی در مصرف آب می شود. از pH مناسبی برخوردار بوده و برای تمامی گیاهان قابل استفاده می باشد. این ماده ماندگاری بالایی دارد (تجزیه بسیار کند) و به تناوب میتوان از آن استفاده کرد و بذر علفهای هرز و بسیاری از آفات و بیماریها را نداشته و میتوان به راحتی از آن بهره برد
مزایای الیاف نارگیل
۱- از قدرت جذب آب، هوا و اکسیژن بالایی برخوردار است.
۲- محیط رشد مناسبی برای ریشه‌زایی گیاهان بوده و به خوبی از گیاهان در برابر آفات و امراض ریشه‌ای محافظت می کند.
۳- قابلیت استفاده مجدد بعد از استریل شدن (در صورت مشاهده آلودگی) دارد.
۴- بقایای آن برای محیط زیست مضر نمی باشد.
۵- دارای ترکیبات آلی است و همچنین الیاف آن دارای هورمون های ریشه‌زایی طبیعی می باشند.
۶- قابلیت ترکیب شدن با محیط کشت های دیگر را نیز دارد.
پالم پیت:
پالم پیت از آسیاب و خرد کردن تنه و سر برگهای درخت نخل تشکیل می شود. این بستر کشت دارای تخلخل فراوان و قدرت نگهداری آب بالا می باشد. شوری این ماده با آبشویی تا حد زیادی از بین رفته و مشکلی برای گیاه ایجاد نمی کند. بعد از استفاده، میتوان مجددا ضدعفونی شده و برای کشت بعدی آماده گردد. سازگار با محیط زیست بوده و آلودگی ایجاد نمی کند.
پالم پیت به صورت قالبهای فشرده و متراکم و پالم پیت باز در بازار موجود می باشد. فرم فشرده آن، بعد از قرارگیری درون آب و حجیم شدن، میتوان در بسترهای مختلف، استفاده نمود. یکی از مزایای مهم این ماده، ارزان بودن آن به دلیل تهیه آن در داخل کشور بوده و نسبت به کوکوپیت که یک ماده وارداتی است، از قیمت کمتری برخوردار می باشد. از نظر ظاهری بسیار شبیه به کوکوپیت می باشد
پرلیت:
پرلیت دارای منشا معدنی بوده و یک نوع سنگ آتشفشانی منبسط شده است. به علت خلل و فرج موجود در آن قدرت جذب آب بالایی دارد و میتوان به راحتی از آن استفاده کرد. به علت فرآیند تشکیل آن در دمای بالا (۹۰۰ درجه سانتیگراد) مادهای کاملا استریل بوده و هیچ مشکلی برای گیاه ایجاد نمی کند. بسیار سبک و ریز بوده و تهویه خاک را بهبود میبخشد. pH این ماده نیز در حد خنثی و بعد از جذب آب نیز تغییری در محیط کشت به وجود نمیآورد. در بستر تجزیه نشده و تا مدت زیادی میتوان از آن بهره برد. قدرت جذب آب در حدود ۳ تا ۷ برابر وزن خود داشته و میتواند مواد غذایی را نیز در خود نگهداری کند و به تدریج در اختیار گیاه قرار دهد ولی پرلیت از خود ماده غذایی ندارد. به علت منشا طبیعی، کاملا با محیط زیست سازگار است و هیچ آسیب و آلودگی به محیط وارد نمی کند (شکل ۴).
مزایای پرلیت:
۱- به دلیل ظرفیت نگهداری هوا، گیاه دچار مشکل تهویه نمیگردد.
۲- ماده ای خنثی بوده و بر اثر مواد شیمیایی دچار تغییر نمی شود.
۳- به دلیل عدم چسبندگی ذرات پرلیت، ریشه های گیاه به راحتی در محیط کشت نفوذ می کنند.
لیکا (رس)
گل رس به دلیل قرار گرفتن در درجه حرارت بالا (۱۲۰۰ درجه)، منبسط شده و گازهای ایجاد شده باعث تشکیل حفرات ریز در این دانه ها می شود. بعد از سرد شدن، حبابهای هوا منافذ ریزی را ایجاد کرده و سطح آنها سخت می شود (شکل ۵). از نظر اسیدیته خنثی می باشند. ظرفیت جذب آب متوسطی داشته و به دلیل فاصله بین هر دانه، به سرعت محیط کشت از آب تخلیه می شود. بنابراین در سیستم هایی که گیاهان آب کافی در اختیار دارند، محیط کشت مناسبی می باشد.
از مزایای آن میتوان به وجود خلل و فرج زیاد و در نتیجه نفوذ هوا مابین دانه های رس اشاره نمود. این خلل و فرج موجب تهویه و اکسیژن رسانی کافی به ریشه ها شده و از پوسیدگی ریشه ها جلوگیری می کند (شکل ۶). لیکا از نظر شیمیایی خنثی بوده و میتوان آن را بعد از استریل کردن، دوباره استفاده نمود و قابل بازیافت می باشد.
پشم سنگ
از ذوب شدن صخره های بازالت در دماهای بالا (۱۵۰۰ درجه) موادی فیبرمانند به نام پشم سنگ تشکیل میگردد. این ماده به عنوان عایق حرارتی در ساختمان سازی استفاده می شود. ماده ای تقریبا خنثی، استریل، سازگار با محیط زیست می باشد. به علت متخلخل بودن و بافت نرم آن امروزه در کشت هیدروپونیک استفاده می شود. ریشه گیاهان در این ماده به راحتی رشد کرده و به دلیل خنثی بودن اثر متقابلی بر روی گیاه نخواهد داشت . بعد از تنیدن و ایجاد الیاف آنها را تحت فشار به صورت تکه یا قطعات مکعبی شکل برای مصرف هیدروپونیک آماده کرده و یا به صورت گلوله پشم در می‌آورند (شکل ۸). برای کاهش زمان رسیدگی و افزایش عملکرد سالیانه محصولات از این ماده استفاده می شود و با استریل کردن این ماده با بخار، چندین مرتبه از آن در یک سال، استفاده مجدد می‌نمایند.
مزایای پشم سنگ
۱- به راحتی آب جذب کرده و از زهکشی خوبی برخوردار است.
۲- مناسب بستر کشت اولیه برای جوانه‌زنی بذور و ریشه‌زایی قلمه ها می باشد.
۳- عاری از هرگونه عوامل بیماریزا و آلاینده های دیگر می باشد.
۴- به دلیل متخلخل بودن تهویه ریشه با مشکل مواجه نمی شود.
۵- بر اثر مواد شیمیایی تغییری در پشم سنگ بوجود نمیآید.
۶- سبک و قابل انتقال بوده و باعث تولید سریعتر محصول با هزینه کمتر می شود.
معایب پشم سنگ:
۱- نسبت به دیگر محیط های کشت گرانتر می باشد.
۲- در اکثر موارد با بسترهای کشت دیگر، ترکیب نمی شود.
۳- ممکن است در هنگام استفاده از آن، بر روی پوست احساس سوزش ایجاد شود.
انواع بسترهای پشم سنگ:
۱– قطعات و بلوکه های محکم و سفت: اشاره به قابلیت انبار پذیری و شکل و حالت سخت آن دارد. الیاف آن را با یک ماده چسبنده در قالبهای مخصوص حالت میدهند. از این بلوکه ها به عنوان قیم در پرورش گلها و گیاهان گلخانهای استفاده می کنند و آب را درون خود نگه می‌دارد.
۲– پشم سنگ آبدوست یا پشم سنگ دانه‌ای آب گریز: جهت بهبود وضعیت خاک با پیت ماس مخلوط میگردد. دانه های آبدوست پشم سنگ جاذب آب و دانه های آبگریز پشم سنگ دافع آب می باشند.
پوکه معدنی:
این ماده نیز مانند پرلیت از مواد آتشفشانی ساخته می شود. در بسیاریی از موارد مانند عملیات ساختمانی، عایق صدا، ساخت بتن، داروسازی، کشاورزی و …. کاربرد دارد. دارای رنگ و سایزهای مختلف است. به دلیل جنس و تخللپذیری بالا میتواند آب بسیار زیادی را در خود ذخیره کند. قیمت پایینی داشته و به آسانی تجزیه نمی شود و برای مدت طولانی قابل استفاده است. تهویه و بهبود ساختمان خاک، سازگاری با محیط زیست، ضدعفونی آسان با بخار آب، عاری بودن از بذر علفهای هرز و بیماریها، بهبود زهکشی بستر کاشت و … از فواید این ماده معدنی مفید می باشد. این ماده دارای عناصری مانند فسفر، کلسیم، منیزیم، نیتروژن و پتاسیم بوده و میتواند در تغذیه گیاه نقش مهمی را ایفا کند. البته میزان این عناصر در پوکه های مختلف، متفاوت است.
کشت گروبگ یا کیسه رشد
این نوع کشت هیدروپونیک به این صورت انجام می شود که ابتدا گیاه را درون کیسه هایی مخصوص به اسم گروبگ قرار داده و با در نظر گرفتن نوع گیاه مورد کاشت در ارتفاعات استاندارد خاصی قرار می دهند و مواد غذایی لازم با استفاده از قطره چکان هایی که در پای هر گیاه قرار داده شده اند، به گیاه می رسند.
محتویات بستر کشت در هر گروبگ با توجه به سفارش مشتری پر می شوند، ولی معمولا از کوکوپیت و پرلیت به این منظور بکار می رود.
مزیت گروبگ
مناسب انواع سبزی و صیفی جات در طول دوره ی کوتاه
سهولت در اجرا
افزایش کارایی
قابلیت جابجایی
قابلیت کنترل چند بوته بصورت یکجا
کشت گلدانی
این نوع کشت توسط قرار دادن گیاه درون گلدان هایی مخصوص و با تراکم مشخصی انجام می شود. گلدان ها را با در نظر گرفتن نوع گیاه در ارتفاعی استاندارد و یا روی زمین قرار می دهند و کود یا محلول غذایی مورد نیاز را با استفاده از قطره چکانهای مخصوص هر گیاه به آنها می دهند.
ظرفیت این گلدان ها ۸ الی ۱۵ لیتر است و برای اکثر گیاهان قابل اجرا می باشد. اگر گلدان ها بصورت عمودی روی همدیگر قرار گیرند، آنوقت مواد غذایی با استفاده از پمپ از سمت بالا به پایین سرازیر می شود و تمام گیاهان از آن تغذیه می کنند. این روش برای گیاهانی مثل توت فرنگی مناسب می باشد.
هنگامی که گلدان ها را به طور افقی در کنار همدیگر قرار دهند، آنوقت مواد غذایی مورد نیاز گیاهان توسط پمپ و لوله های انتقال آب و نازل به تک تک گلدان ها هدایت می شود. این روش برای گیاهان پایه کوتاه مانند، گوجه فرنگی، انجیر، موز و… بکار می رود
و تعدادی دیگر از انواع بستر برخی دیگر از شیوه های مختلف کشت هیدروپونیک
کشت آبی
ریشه درون محلول غذایی قرار دارد و تنها مابین ریشه و ساقه از مایع بوسیله پلاستیک عمودی نگه داشته می شود. مخصوص گیاهان دارویی
کشت سنگ ریزه
ریشه درون موادی جامد که قطری بزرگ تر از سه میلی متر دارند گذاشته می شوند، مانند، سنگ خارا
کشت در هوا
ریشه گیاه درون قطرات آب حاوی محلول غذایی قرار می گیرد.
کشت درون ورمی کولیت
به مخلوط ریشه گیاه با مواد کانی گفته می شود.
کشت نواری هیدروپونیک
این نوع روش به این شکل است که محلول های غذایی با حرکت در عمق کم مواد غدایی را به ریشه گیاه می رسانند. این مسیر به صورت دایره ای شکل می باشد و به صورت مداوم ادامه میابد. در واقع نوار، به لایه های باریک مواد غذایی گفته می شود و شباهت زیادی به روش غوطه وری نیز دارد.
دیگر روش های کشت هیدروپونیک
بستر کشت محیط سیمانی.
کشت در جعبه های پلاستیکی.
کشت با الیاف چوب.
کشت در بسترفایبرگلاس.
کشت در بسترهای فلزی.
کشت در بستر پرلیت.
کشت در بستر خرده های آجر.
کشت بوسیله ی سنگ های رودخانه.
کشت بوسیله ی سبوس برنج
یک نمونه از کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی
گوجه فرنگی دربین غذاهای ایرانی جایگاه وسیعی پیدا کرده است. کاشت این گیاه به روش هیدروپونیک یک روش مدرن به حساب می آید. کاشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک مناسب تر از کشت آن توسط زمین زراعی می باشد. زیرا عملکرد آن در گلخانه بالاتر می رود.
برنامه ریزی غذایی برای گوجه فرنگی بسیار ضروری می باشد، زیرا این گیاه بسیار حساس به تغذیه است. عملکردی که در کاشت گوجه فرنگی باید رعایت شود این است که، یک فرمول غذایی قبل از کاشت تهیه کنید و طبق همان فرمول صحیح اقدام به کشت این نوع گیاه کنید و به جلو بروید. زیرا در صورت بکارگیری فرمول صحیح باعث بالا رفتن کیفیت عمر بوته ها و همچنین طولانی تر شدن دوره ی کشت می شوید.
در این مقاله سعی شده است آموزش و بروزرسانی روش کشت هیدروپونیک به صورت کامل آموزش داده شود. با این حال لطفا جهت آشنایی بیشتر یک کارشناس خبره کنار کشت خود اختیار کنید ما کارشناسان بازیار رو به شما پیشنهاد میکنیم . موفق باشید
منابع
حسندخت، محمدرضا، مدیریت گلخانه، چاپ سوم. انتشارات سلسله،
جعفرنیا، س.، م. داعی و م. ص، طراحی سیستمهای کشت هیدروپونیک. چاپ دوم. انتشارات سخن گستر،
زرجینی، تقی، اصول نوین کشت گیاهان گلخانه ای به روش هیدروپونیک، آموزش فنی و حرفه ای مزرعه نوین،
به منظور طراحی سیستم آبیاری منظم و دقیق لازم است ابتدا منطقه جغرافیایی خود را از لحاظ رطوبت هوا و شرایط بارندگی بشناسیم .
آبیاری در گلخانه ها دارای اهمیت بسیاری است . در آنجا شرایط ویژه ای حاکم می باشد ، املاح موجود داخل آب به مرور زمان موجب مسدود شدن لوله ها شده و یا در اثر پوسیدگی بعضی از نقاط ، سوراخهایی در لوله های آب ایجاد می شود که ضمن تلف شدن مقدار زیادی آب چنانچه این پوسیدگیها نزدیک بستر نباتات باشند گیاهان را از بین خواهند برد . لذا لوله های آبیا ری باید هر چند مدت یکبار دقیقًا بررسی شده در صورتی که نواقصی مشاهده شد بلافاصله مرتفع گردد .. ضد عفونی لوله های آبیاری با محلولهای شیمیایی یکی دیگر از مسایل مهمی است که در هر نوع سیستم آبیاری باید صورت پذیرد .
متدهای مختلف آبیاری در گلخانه
در سالهای اخیر روشهای آبیاری تغییرات بسیار نموده و آبیاری مجموعه ای از گیاهان در یک مرحله نسبت به آبیاری تک تک آنها به طور جداگانه متداول گردیده است بزرگترین مزیت سیستمهای مدرن آبیاری در مقایسه با آبیاری دستی کارآیی فوق العاده، بخش یکنواخت آب و هزینه کم آنها از نظر نیروی انسانی میباشد . آبیاری گلخانه سقفی، آبشاری یا بارانی
آبیاری سقفی شامل یک خط لوله انتقال آب است که سرتا سر سالن کشیده می شود و رایزرها و نازل هایی در سقف یا کف سالن نصب شده اند و در ارتفاعی بالاتر از گیاهان قرار می گیرند و آب را بر روی گیاهان اسپری می کنند که معمولاً ارتفاع ۶۰ سانتی متری برای گل هایی که آپارتمانی هستند و ۱۸۰ سانتی متری برای گل های دیگر استفاده می گردد.
در روش آبیاری سقفی نازل الگوی چرخش ۳۶۰ درجه ای را انجام می دهد تا سطح آبیاری به صورت یکنواخت انجام گیرد
مزایای استفاده از روش سقفی در سیستم آبیاری گلخانه عبارت است از :
افزایش درصد رطوبت گلخانه
کاهش تبخیر و تعرق از سطح گیاه
کاهش دمای گلخانه
آبیاری گلخانه مه پاش
روش آبیاری گلخانه ای مه پاش در گلخانه تولید گیاهان قلمه ای و نشاء کاربرد دارد. در این روش آب به صورت قطرات بسیار ریز و به صورت متناوب بر روی محیط کشت پخش می شوند و موجب کاهش درجه حرارت شده و رطوبت نسبی مورد نیاز قلمه ها و نشاء را تامین می کند.
آبیاری حصیری گلخانه
در آبیاری حصیری یک وسیله ی ثابت برای گلدان ها موجود است. یک زیر حصیری با لوله های آبرسانی قطره ای T شکل رطوبت ثابتی را ایجاد می کنند.
زمانی که گلدان بر روی حصیر مخصوص آبیاری باشد رطوبت از حصیر بالا آمده و از طریق سوراخ های زه کشی شده وارد خاک گلدان می گردد و گلدان به جذب رطوبت ادامه می دهد تا جایی که به طور کامل مرطوب شود. زمانی که سطح بالایی خاک به دلیل تبخیر رطوبت از دست می دهد دوباره خاک گلدان شروع به جذب رطوبت حصیر می کند.
سیستم آبیاری هوشمند گلخانه
یکی از راهکار های کارآمد در کشت محصولات گلخانه ای اجرای سیستم هوشمند آبیاری در گلخانه ها است. سیستم آبیاری هوشمند در گلخانه در بهینه شدن یا هدر رفتن آب و انرژی تاثیر مستقیم دارد.
از مزایای سیستم هوشمند آبیاری استفاده از آن در پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی است. از آنجایی که اطلاعات و زمان بندی های آبیاری ثبت و درج می گردد، بعداز انجام فرایند آبیاری می توان یک گزارش کامل از جزئیات روند آبیاری تهیه نمود.
شاید در ابتدا کار، هزینه های مربوط به مکانیزه کردن سیستم آبیاری و نصب سنسور ها و عملگر های هوشمند بالا به نظر برسد، اما در دراز مدت و با توجه به امکان ارتقاء گلخانه، روشی کاملاً اقتصادی و به صرفه است. چراکه در بکار گیری نیروی انسانی، مصرف آب، زمان و غیره صرفه جویی می شود و از بسیاری از هزینه های آتی جلوگیری می گردد.
اساس کار اجرای سیستم آبیاری هوشمند در گلخانه ها مشخص نمودن شرایط اقلیمی، شناسایی رطوبت هوا و خاک، شناسایی اطلاعات خاک و کشت مورد نظر (شوری، اسیدی)، میزان نیاز گیاه به آب و مواد مغذی و میزان آب در منبع است.
آبیاری گلخانه سنتی، دستی یا سطحی
آبیاری دستی (Hand Watering) سنتی ترین نوع آبیاری است که امروزه به دلیل غیر اقتصادی بودن مورد استفاده قرار نمی گیرد. روش آبیاری سطحی در تولید محصولات صیفی کمتر استفاده می شود. مکانیزم این روش به این صورت است که آب به وسیله یک جوب به گلخانه هدایت می شود. روش آبیاری سطحی دارای انواع کرتی، جوی، پشته ای و نواری است. در سیستم آبیاری کرتی از کرت های قلمه که روی آن ها آب به جریان در می آید و هیچ کنترلی در آن صورت نمی گیرد استفاده می شود. اما در روش جوی و پشته ای که مخصوص گیاهان صیفی است از جوی های فاروی در طول گلخانه و هدایت آب به فاروها به صورت نشتی استفاده می گردد. کسانی که کار گلخانه ای انجام می دهند به هیچ عنوان از این روش استفاده نمی کنند مگر در حالت خیلی خاص که بستگی به نوع گیاه با نیاز آبی ویژه باشد و یا در منطقه جغرافیایی خیلی خشک و متفاوت وجود داشته باشد. این روش بسیار هزینه بر است و مقدار آبدهی گیاهان یکنواخت نبوده و همچنین وقت گیر و خسته کننده است. به طور کلی اگر از این روش به عنوان روش آبیاری استفاده شود؛ باید از شیر فشار شکن در انتهای شلنگ به عنوان کم کردن فشار آب خروجی استفاده شود تا از شسته شدن و از بین رفتن ترکیب خاک جلوگیری گردد.
آبیاری گلخانه زیر سطحی یا نشتی یا تراوا
در آبیاری تراوا از لوله های متخلخل اسفنجی آب، کود، سم و مواد مغذی در فضای مرطوب که به صورت مستقیم به ریشه رسانده می شود، استفاده می گردد. این روش مانند آبیاری قطره ای است با این تفاوت که به صورت زیر زمینی و نشتی انجام می گیرد. مزیت های روش آبیاری تراوا عبارت است از:
آبیاری ساده ریشه
جلوگیری از رشد علف های هرز
عدم نیاز به مسطح کردن زمین
آبیاری محیطی گلخانه
آبیاری محیطی (Perimeter Watering) برای گلخانه هایی که باغچه ای بوده و بستر ثابت دارند مناسب اند. لوله لی فلت و یا لوله پلی اتیلن و نازل پلاستیکی اجزای سازنده این نوع آبیاری اند که نازل های آب را بر روی سطح خاک، زیر شاخه و برگ اسپری می کنند. نازل در این روش از نایلون و یا پلاستیک ساخته می شود. برای آبیاری، نازل ها بر اساس نیاز با زاویه های ۴۵، ۹۰ و ۱۸۰ درجه تنظیم می شوند.
آبیاری تحت فشار گلخانه
آبیاری تحت فشار به دلیل راندمان بالا امروزه برای گلخانه ها بسیار مناسب است:
آبیاری قطره ای گلخانه
آبیاری بارانی گلخانه
آبیاری گلخانه تحت فشار قطره ای
آبیاری قطره ای یکی از بهترین و کارآمد ترین روش برای آبیاری گلخانه است. راندمان این روش بین ۹۰ تا ۹۵ درصد است که به نسبت سایر روش ها که راندمانی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد دارند، بسیار مناسب و قابل توجه است. در این روش آبیاری از لوله های پلی اتیلن و قطره چکان و با فشار مناسب آب انجام می گیرد. آب در این روش باید کیفیت مناسبی داشته و همچنین از نمک و املاح کمتری برخوردار باشد. رایج ترین سیستم آبیاری برای تولید صیفی جات آبیاری قطره ای می باشد که توسط نوار آبیاری قطره ای در گلخانه ها انجام می شود. از جمله مزیت های این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش رشد علف های هرز و همچنین کاهش هزینه های از بین بردن این علف ها
آبیاری در این روش راندمان بالایی داشته و مصرف آب کاهش می یابد.
از برخی سموم و کودها می توان در این روش آبیاری همراه با آب استفاده نمود.
آب مورد نیاز هر گیاه را می توان تفکیک کرد.
طراحی سیستم آبیاری تحت فشار قطره ای در گلخانه
طراحی سیستم آبیاری تحت فشار در یک واحد گلخانه ای متاثر از شرایط اقلیمی، فصل کشت، الگوی کشت، نوع محصول و غیره می باشد. پیشنهاد ما طراحی سیستم آبیاری تحت فشار داخل یک واحد گلخانه ای بر اساس الگوی کشت گیاه گوجه فرنگی می باشد. الگوی کشت گوجه فرنگی به صورت ۴۵/۰×۴۵/۰×۲۰/۱ (فاصله بوته ها بر روی ردیف از یکدیگر ۴۵/۰ و فاصله ردیف ها ۴۵/۰ و عرض راهرو ۲۰/۱ متر) در نظر گرفته شده است، که در هر دهانه ۸ متری تعداد ۵ ردیف دو تایی قرار می گیرد. در نتیجه در هر دهانه تعداد ۱۰ ردیف گیاه قرار خواهد گرفت. طول گلخانه برابر با ۵/۴۷ متر است که از طرفین گلخانه مجموع ۳ متر به عنوان فضای خالی به منظور سهولت در امور گلخانه و غیره در نظر گرفته شده است.
بنابراین رو طول ردیف کشت ۵/۴۴ متر می باشد تعداد گیاه در هر ردیف برابر با ۹۹ بوته و در هر دهانه برابر با ۹۹۰ بوته می باشد. برای هر بوته یک عدد خروجی آب ۲ لیتر در ساعت منظور شده است. در نتیجه دبی لحظه ای در مورد الگوی کشت گوجه فرنگی برابر است با:
یک لیتر در ثانیه= (۴۵/۴۴۵۰×۱۰×۲×۲×۳۶۰۰/۱)
برای هر ردیف گیاه نیز دو ردیف لوله تیپ ۱۶ میلی متر منظور خواهد شد تا ضمن توانایی بر توزیع آب در مورد الگوی کشت گوجه فرنگی بتواند جوابگوی تامین آب سایر الگو های کشت نیز باشد.
از این رو جهت سهولت کار بهره بردار در استفاده از سیستم آبیاری برای کشت انواع سبزی و صیفی، شبکه آبیاری واحد های گلخانه ای بر اساس گیاه گوجه فرنگی طراحی شده است چون دبی لحظه ای در این مورد از بقیه موارد بیشتر می باشد و در نتیجه قطر لوله های مورد نیاز داخل گلخانه از سایر الگو های کشت بزرگ تر می باشد.
سیستم آبیاری طراحی شده به ترتیبی است که در هر بار آبیاری دو دهانه، آبیاری خواهد شد. بدین ترتیب که برای هر دو دهانه یک شیر برقی سایز ۱ اینچ منظور شده است که با فرمان گرفتن از کنترلر تعبیه شده در گلخانه، باز شده و عمل آبیاری انجام خواهد شد و سپس شیر برقی دوم عمل می نماید.
دبی لحظه ای مورد نیاز داخل یک گلخانه مستقل از تعداد دهانه ها برابر با ۱ لیتر در ثانیه است (در این مورد پیشنهادی) و سیستم آبیاری اتوماتیک داخل گلخانه برای تامین این میزان آب طراحی می شود و قطر لوله های داخل گلخانه بر اساس آن طراحی می شود.
سیستم آبیاری اتوماتیک گلخانه
آبیاری هوشمند در گلخانه مستلزم آبیاری اتوماتیک با استفاده از ابزارهایی مانند: پمپ، منبع، لوله های آبرسانی، کنترلر و تایمر، شیربرقی، آبپاش و قطره چکان، نازل و اتصالات می باشد.
آبیاری اتوماتیک گلخانه به معنی آن است که فرایند آبیاری از ابتدا تا انتها، توسط دستگاه و عملگر ها صورت گیرد و نیروی انسانی دخالتی نداشته باشد.
با نصب دستگاه های کنترل کننده و سنسور در گلخانه مواردی مانند : رطوبت خاک، درجه دمای داخل گلخانه و حرارت خاک اندازه گیری و درج می گردد. مقدار آن به تایمر یا کنترلر هایی که به سیستم متصل اند هشدار داده و کنترلر با توجه به فرمانی که از قبل توسط اوپراتور گرفته است در ایام و ساعت های مناسب گیاه در انشعابات اصلی و فرعی دستور باز و بسته شدن شیربرقی ها را صادر می کند. در بعضی موارد شیربرقی به لوله های پلی اتیلن متصل شده که توسط آبپاش، آبیاری بارانی صورت گیرد و در بعضی موارد بر حسب نوع نیاز گیاه به آب از طریق قطره چکان نصب شده روی لوله آب به خاک و ریشه گیاه می رسد.
مزایای سیستم آبیاری اتوماتیک و هوشمند گلخانه
حفظ سلامتی گیاه با کنترل زمان و مقدار آبیاری
صرفه جویی در زمان، مصرف آب و انرژی نیروی انسانی
ثبت دائمی مشخصات و سنجش کمبود های خاک و زمان مورد نیاز آبیاری
کنترل و تغییر میزان جریان و فشار آب از راه دور
دارای آلارم هشدار در زمان قطعی دستگاه
خطرات احتمالی در گلخانه هایی که سیستم آبیاری هوشمند ندارند:
احتمال آبیاری بیش از حد توسط اوپراتور نا آشنا و افزایش شوری خاک و صدمه به ریشه گیاه
احتمال رشد علف هرز
احتمال خشکی گیاه به دلیل آبیاری نامتوازن
احتمال فراموشی کشاورز در آبیاری دستی سنتی
در سیستم های آبیاری اتوماتیک می توان با استفاده از تایمر هایی از راه دور برنامه آبیاری را هوشمند کنترل نمود. تایمر های دیجیتالی، بلوتوثی و پیامکی در برند های مختلف داخلی و خارجی در بازار هستند که هوشمند سازی آبیاری گلخانه را میسر می سازد.
سیستم آبیاری در گلخانه هیدروپونیک
در آبیاری گلخانه هیدروپونیک با توجه به نیاز گیاه به مواد مغذی و آب مستقیم ریشه گیاه هدف قرار می گیرد. آبیاری هیدروپونیک می تواندتا ۸۰ % مصرف آب را کاهش دهد و نسبت به روش غیر هیدروپونیک، آن مقدار از آبی که معمولاً در خاک تبخیر می شد حفظ می گردد.
انواع روش های آبیاری در گلخانه هیدروپونیک
ریشه در معرض هوا: در این روش قسمتی از ریشه داخل گلدان و مواد مغذی و قسمت دیگری از آن در هوای آزاد و در معرض اکسیژن قرار می گیرد. از مخزن زیرین آب به داخل محفظه گلدان ها پمپ می شود و از طرف دیگر آن توسط لوله تخلیه خارج می شود که باعث سیرکوله شدن آب و مواد مغذی در این سیستم می باشد.
ریشه در معرض هوا: در این روش قسمتی از ریشه داخل گلدان و مواد مغذی و قسمت دیگری از آن در هوای آزاد و در معرض اکسیژن قرار می گیرد. از مخزن زیرین آب به داخل محفظه گلدان ها پمپ می شود و از طرف دیگر آن توسط لوله تخلیه خارج می شود که باعث سیرکوله شدن آب و مواد مغذی در این سیستم می باشد.
ریشه در محلول: در این روش ریشه گیاه در آب و مواد مغذی غوطه ور است. از طریق پمپ هوا، هوا به داخل مخزن و سنگ هوا منتقل می شود تا اکسیژن محلول فراهم شده و به ریشه گیاه جذب شود.
روش تخلیه: در این روش ریشه گیاه در یک مدت مشخص داخل مخزن و در محلول مواد غذایی و آب غرق می باشد. پس از هشدار زمان سنج که به سیستم متصل است، آب داخل مخزن به دستور تایمر و توسط لوله تخلیه خارج می شود و مدتی ریشه تنها در معرض اکسیژن هوا قرار می گیرد.
قطره ای: روش قطره ای از متداول ترین روش های آبیاری هیدروپونیک است. به وسیله پمپ و تایمر محلول مواد مغذی از مخزن وارد لوله آبیاری شده و به صورت قطره ای ریشه گیاه را آبیاری می کند. این روش در صرفه جویی مصرف آب و استفاده مجدد از مواد مغذی بسیار کارآمد می باشد.
محاسبه نیاز آبی گلخانه
با توسعه روز افزون دانش کشاورزی، در برآورد مقدار نیاز محصولات گلخانه ای به آب، روش هایی ارائه گردیده است اما با توجه به شرایط آب و هوایی، محاسبه مقدار آب مصرفی به صورت دقیق، امری اجتناب ناپذیر است.
سه پارامتر: تبخیر، تعرق گیاه و تعرق مرجع در محاسبه نیاز آبی محصولات حائز اهمیت می باشد.
گام اول جهت برآورد مقدار آب مصرفی در کل گلخانه، محاسبه نیاز مصرفی هر بوته در ردیف شمارش و پس از آن تعداد کل ردیف های گلخانه محاسبه و در این عدد ضرب می شود. پارامتر های تلفات آب که در بالا ذکر شده از عدد مقدار نهایی کسر شده و مقدار مورد نیاز آب در هر ساعت با توجه به زمان و سیستم آبرسانی کل گلخانه برآورد می گردد.
مثال:
مقدار مصرف آب برای یک بوته خیار در هر ساعت: ۰.۷ لیتر
تعداد بوته ها در یک ردیف: ۱۰۰
تعداد ردیف ها در گلخانه: ۴۵
مقدار تلفات تبخیر یا تعرق: ۲۰۰ لیتر
۳۱۵۰=۴۵*۱۰۰*۰.۷
۲۹۵۰=۳۱۵۰-۲۰۰
پاسخ: ۲۹۵۰ لیتر در ساعت
با استفاده از سیستمهای مدرن آبیاری به طور صحیح و متناسب با گلخانه علاوه بر حذف مشکلات آبرسانی و هزینه های کارگر در میزان مصرف آب صرفه جویی به عمل خواهد آمد .
تعیین مقدار آب مورد لزوم در گلخانه
حدود ٩٠ % وزن گیاه را آب تشکیل داده ، در حالی که مقدار آبی که گیاه جذب می نماید خیلی بیشتر است زیرا نباتات مقداری آب در اثر تبخیر و تعریق از سطح برگها و ساقه ها از دست میدهند . آزمایشات نشان داده است مقدار آبی که روزانه به وسیله تبخیر و تعریق برخی از نباتات از دست میدهد حدود ٢ برابر وزن آنها میباشد .
میزان تبخیر آب از سطح خاک بستگی به درجه حرارت ، نوع خاک ، جریان هوا ، رطوبت خاک و هوا و سطحی از خاک که در مقابل نور آفتاب قرار میگیرد دارد.
نکات مهم درباره آبیاری گلخانه
برای آبیاری گلخانه باید ساخت کار و بستر خاک مناسب بوده و زهکشی شده باشد.
اگر در بستر گیاه به درستی زه کشی انجام نشده باشد و هوای لازم برای گیاه در دسترس نباشد، آبیاری نمی تواند درست انجام شود. به همین دلیل هوای کافی در منطقه ریشه برای رشد گیاه الزامی است.
عمل آبیاری گلخانه باید به صورت کامل در هر بار صورت گیرد.
آبیاری نیمه کاره و جسته و گریخته برای گیاه مناسب نیست. خاک بایستی کاملاً مربوط شود و به تمامی قسمت های بستر و نقاط انتهایی ریشه نیز به مقدار کافی آبرسانی انجام گیرد. به عنوان یک قانون کلی ۱۰ تا ۱۵ درصد آبیاری اضافی برای محصولات این امکان را فراهم می کند که آبیاری به طور کامل انجام شده است.
بهترین زمان آبیاری گلخانه قبل از شروع تنش آبی گیاه است.
آبیاری بیش از حد موجب کاهش هوای کافی در ریشه گیاه و بروز مشکلات عدیده ای در رشد گیاه می شود، آبیاری باید دقیقا قبل از ورودی گیاه به مرحله تنش آبی باشد. با استفاده از ظاهر و علایم شاخ و برگ گیاه می توان به این زمان پی برد. مثلاً از بافت، رنگ و کدر بودن رنگ گیاه می شود مقدار تنش آبی آن را پی برد.
در این مقاله سعی شده در رابطه با آبرسانی نکاتی در حد آموزش و آشنایی گردآوری شود و به اطلاع شما رسانده شود برای مشاوره گرفتن و طراحی با متخصصان گلخانه بازیار تماس حاصل فرمائید یا فرم مخصوص در ارتباط با ما را پر کرده تا در اولین فرصت با شما تماس حاصل فرمائیم.
اگر برای گیاه شما ، رطوبت مطلوب در دمای ۲۷ درجه روز حدود ۵۰٪ باشد در دمای ۱۷ درجه شب حدود ۷۰٪ خواهد بود پس در دماهای متفاوت شبانه روز ، رطوبت مطلوب متغییر خواهد بود . سیستم هوشمند بازیار این قابلیت را دارد تا با انتخاب شاخص VPD که به نوعی بیانگر مشخصات گیاه است به صورت خودکار در هر ساعت از شبانه روز ، با توجه به دمای اون لحظه رطوبت مناسب گیاه را تشخیص داده و بر اساس آن عمل کند .
گیاهان باید از شرایط گلخانه لذت ببرند!
تخصصی >دانشمندان گیاهی و پرورش دهندگان باتجربه موافق هستند که مقدار کسری فشار بخار بهینه چیزی در حدود ۰.۸۰ کیلو پاسکال است (که کیلوپاسکال است، یک واحد فشار رایج برای VPD). 1 کیلو پاسکال بسیار نزدیک به WC 4 اینچ (اینچ ستون آب) است. گیاهان می توانند تا حدودی قابل قبول در محدوده نسبتاً گسترده ای از VPD رشد کنند که به طور ضعیف از ۰.۴۰ کیلو پاسکال تا ۱.۲۵ کیلو پاسکال متغیر است.
رشد و گل دهی گیاهان به دمای هوا و دمای ریشه مربوط است.
سیستم هوشمند گلخانه قابلیت تنظیم و کنترل الگوریتم های کشت متنوعی را دارد که تنها با وارد کردن مقادیر حداقل و حداکثر دما و رطوبت را به مطلوب ترین شکل ممکن کنترل میکند. متوسط ۲۴ ساعته دما برای رشد گیاهان گلخانه و محصول ، موثرتر است از تفاوت دمای شب و روز . اما هنگام میوه دهی به هر دو این عوامل بستگی دارد . دمای ایده آل شبانه ۱۶ تا ۱۸ درجه است . بهترین دمای فتو سنتز ۲۱ درجه است. ۲۱ درجه برای فلفل دلمه بهترین محصول را می دهد. این عدد برای محصولات مختلف تفاوت دارد. اگر از دمای ۲۱ درجه به ۲۳ درجه برویم، رشد میوه ای بیشتر می شود و برعکس رشد بدنه ای کاهش میابد. استفاده از دمای هوا برای کنترل رشد گیاه بر این فرض استوار است که دمای گیاه مساوی است با دمای هوا در روزهای شدیدا آفتابی ولی ممکن است دمای گیاه مساوی باشد با دمای هوا به اضافه ۱۰درجه، فلذا باید دما به نسبت خنک گردد. دما سنج های مادون قرمز در چنین شرایطی کارایی دارند.
آب گوارا برای گیاهان چه دمایی دارد ؟
گرما دهی دقیق ( با لوله آب گرم نزدیک میوه ها) باعث عدم سرما زدگی می شود چرا که با وجود سیستم هوشمند ممکن است سرمازدگی رخ دهد؛ از دو طریق: ۱- وزش باد و سوز ۲- دیر پاسخ دادن گرمایش از سیستم هوشمند. ضمنا لوله های آب گرم کاهنده رطوبت هوا هستند . گرمایش از کف برای تنظیم دمای ریشه بین ۱۸ تا ۲۱ درجه لازم است. دمای آب آبیاری نباید از ۲۵ درجه تجاوز کند، در غیر اینصورت ریشه آسیب می بیند. (آسیب ریشه در دمای بالاتر از ۲۳ درجه اتفاق می افتد). مواظب باشیم آب راکد در لوله های آبیاری در تابستان زیر نور خورشید ممکن است به سی وپنج درجه برسد. در چنین شرایطی ریشه محصولات حس میکنند که در جکوزی قرار گرفته اند چه بسا بهتر است لوله ها سفید باشد تا جلبک نبندد و دور از نور مستقیم تا آب داغ نشود. هفتاد درصد آب و نور خورشید وارد شده به گلخانه از طریق تعرق گیاه خارج می شود ، تعرق تنها عامل آب و هوای گرم و شرجی گلخانه است. رطوبت نسبی یا RH مساوی است با رطوبت موجود در هوا تقسیم بر رطوبت قابل وجود در هوا در آن دما. منظور از رطوبت، بخار آب است نه قطرات ریز آب . هوا با دمای بالاتر میتواند بخار آب بیشتری درخود نگه دارد. هدف از کنترل رطوبت گلخانه نگه داشتن مقدار معینی از تعرق در گیاه است. اما کنترل رطوبت گلخانه با استفاده از RH کار بهینه ای نیست. بهتر آن است که با کنترل VPD به این هدف برسیم .
در هر مقدار نور خورشید یک نقطه تعرق بهینه وجود دارد، که با کنترل دما و رطوبت نسبی میتوان به آن رسید. نقطه های بهینه برای دما و رطوبت را از طریق VPD بهینه به دست می آوریم. VPD وابسته به دما نیست ، هرچه بیشتر باشد، تعرق گیاه بیشتر و تنش آبی هم بیشتر است . تعرق عامل خنک شدن گیاه است، عامل جذب بهتر مواد از طریق ریشه است و فتو سنتز بهتر خواهد بود.
متناسب با بیشترین محصول پایدار، رنجی از میزان تعرق بهینه وجود دارد و متناسب با آن رنجی از VPD مناسب و بهینه موجود است. ضمناً برای هر گیاه دمای بهینه وجود دارد که با استفاده از شکل ۱ و VPD بهینه که مابین ۵ تا ۱۲ میلی بار است، میتوان به رطوبت نسبی بهینه دست یافت .
وجود سیستم‌ها و برنامه‌های پیشرفته کامپیوتری، کنترل رطوبت با مشکلات زیادی همراه است، به‌عنوان‌مثال، هنگامی که دریچه‌ها برای کنترل دما باز و بسته میشوند، رطوبت نسبی و میزان co۲ نیز تغییر میکند.
اگر رطوبت نسبی بیش‌ازحد زیاد شود، درحالیکه درجه حرارت در حد قابل قبولی قرار دارد، ممکن است برای حفظ رطوبت نسبی و درجه حرارت مناسب، مجبور شویم هم سیستمهای تهویه را فعال کنیم و هم سیستمهای گرمایشی را روشن کنیم تا کاهش دما را جبران کنند.
کسری فشار بخار (VPD) هوا، نشان دهنده تفاوت بین فشار بخار اشباع در یک دمای مشخص با فشار بخار فعلی در همان دما است، میزان (VPD) نقش زیادی در تعیین پاسخ گیاه (میزان تعرق و دمای برگ) دارد، زیرا این شاخص نشان میدهد که هوا برای نگه داشتن بخار به چه میزان ظرفیت دارد و به‌طور مستقیم بر میزان تبخیر و تعرق گیاه تأثیر می‌گذارد.
در یک مطالعه که در هلند انجام شده است نشان داده شد که رطوبت نسبی بالا (VPD پایین) باعث کمبود کلسیم و درنتیجه کاهش سطح برگ میشود و همچنین باعث کاهش کارایی و تبادل گازی روزنه ها می شود و در نتیجه، کاهش عملکرد نهایی و کاهش میانگین وزن میوه ها را در پی خواهد داشت.
هنوز کاملاً مشخص نیست که اگر آب کافی در دسترس باشد، رطوبت کم (VPD بالا) تا چه اندازه ممکن است برای گیاه مضر باشد، اما به‌طورکلی اگر مقدار VPD بیشتر از ۱ کیلو پاسکال باشد، به‌طور بالقوه استرس‌زا محسوب میشود.
در شمال اروپا، VPD بیشتر از ۱ کیلو پاسکال به‌ندرت دیده میشود، اما در قسمتهای نیمه‌خشک آمریکای شمالی، VPD بدون ایجاد رطوبت مناسب در داخل گلخانه از این محدوده فراتر می‌رود.
به‌عنوان‌مثال دمای گلخانه ۲۶ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۶۰ درصد، منجر به کسری فشار بخاری (VPD) معادل، ۱٫۳۵ کیلو پاسکال یا ۹٫۷ گرم بر مترمکعب میشود.
اگر گیاهان بیشتر از مقداری که توسط ریشه‌ها آب جذب میکنند، به‌صورت تبخیر آب از دست بدهند، ممکن است گیاهان دچار پوسیدگی شکوفه (لکه‌های تیره در انتهای گل‌های گوجه‌فرنگی که به دلیل کمبود کلسیم در میوه‌ها ایجاد میشود) شوند و از طرفی روزنه‌ها بسته شده و گیاه رشد ضعیفی خواهد داشت.
مهمترین دلیل برای کاهش دادن رطوبت و خشک نگه‌داشتن سطوح برگها، پیشگیری از بیماری است، اگر برای یک مدت طولانی VPD برابر با ۰٫۲ کیلو پاسکال یا کمتر باشد، بیماریها به‌سرعت گسترش می‌یابند و جوانه‌زنی اسپورهای پاتوژن قارچی به‌سرعت در سطح برگهای مرطوب افزایش مییابد.
معمولاً هنگامی که روزهای گرم و آفتابی باعث افزایش تبخیر و تعرق برگ میشود اما رطوبت در محیط باقی می‌ماند، در هنگام شب با خنک شدن هوا، بخار آب بر روی سطوح خنک متراکم میشود و ممکن است قطرات آب روی برگها بیفتند.
مواد مرطوب‌کننده، در برخی از پلاستیک‌ها قرار دارند و یا روی قسمت داخلی اسپری میشوند و از چکه کردن آب بر روی برگها جلوگیری میکنند. مشکل چکه کردن میعانات روی برگها در گلخانههای دوجداره Quonset بیشتر از انواع دیگر گلخانه است، زیرا قوس گرد باعث جمع‌آوری و حذف میعانات میشود. رطوبت روی برگ ها را میتوان با افزایش سرعت حرکت هوا تا ۱ متر بر ثانیه در گلخانه ها کاهش داد.
در این مقاله سعی شده مفهموم vpd و رطوبت محیط در حد آموزش و آشنایی گردآوری شود و به اطلاع شما رسانده شود برای مشاوره گرفتن و طراحی با متخصصان گلخانه بازیار تماس حاصل فرمائید یا فرم مخصوص در ارتباط با ما را پر کرده تا در اولین فرصت با شما تماس حاصل فرمائیم.
Soil moisture is a key state variable in terrestrial water cycles, which links various land surface and hydrological processes. Owing to the significant spatiotemporal variability in soil moisture, collecting sufficient soil moisture data for relevant studies can be an astonishingly difficult task. Here, a statistical method based on the concept of depth functions was used to define Critical Events (CE) of soil moisture, which was hypothesized to contain disproportionally more system information on soil moisture dynamics. To test the feasibility of applying the CE concept for quantifying soil moisture dynamics, a long-term soil moisture dataset was retrieved from the Automated Weather Data Network (AWDN) located in the continental United States. The method of Temporal Stability Analysis (TSA) was adopted to examine the information embedded in soil moisture data that were collected under different conditions. The results showed that similar information on the relative as well as absolute wetness conditions at the AWDN sites was extracted from the entire time series and CEs of soil moisture, the latter of which contained much less soil moisture observations. Finally, the field data revealed that the occurrence of CEs of soil moisture in the study area was mainly affected by soil depth and interannual variability in precipitation. The number of CEs of soil moisture tended to be larger at deeper soil depths as well as in either dry or wet years than in normal years, suggesting that more soil moisture measurements under those conditions were needed to provide adequate information on soil moisture systems.
Tiejun Wang, Shailesh Kumar Singh, András Bárdossy,
گلخانه راهکاری نوین و به صرفه برای تولید انواع گل و گیاه ، میوه ،صیفی جات و سبزیجات می باشد. با استفاده از گلخانه در هر منطقه جغرافیایی و با هر شرایط آب و هوایی می توان اقدام به کاشت انواع میوه و سبزیجات نمود، چرا که تمامی عوامل موثر بر رشد گیاه اعم از دما و رطوبت ، اکسیژن، نور و… تحت کنترل پرورش دهنده خواهد بود و به دلیل بسته بودن محیط ، کمترین میزان آفات را خواهد داشت.
اگر شما نیز علاقه مند به راه اندازی گلخانه هستید، در این نوشته می خواهیم شما را با انواع طرح و سازه های گلخانه ها و مزایای هر کدام آشنا خواهیم کرد، پس با ادامه این مطلب همراه باشید.
مزایای کشت گلخانه ای
قبل از اینکه شما را با انواع سازه های گلخانه ها آشنا کنیم بهتر است در مورد مزایای کشت گلخانه ای نسبت به زمین کشاورزی اطلاعات لازم را به دست آورید :
امکان کنترل دما و رطوبت وجود دارد، بنابراین در تمامی مناطق جغرافیایی بسیار گرم و بسیار سرد می توان اقدام به احداث گلخانه کرد.
در تمامی فصول سال امکان کشت محصول وجود دارد و به نوعی کارکرد ۱۲ ماهه دارد. برای آشنایی با انواع محصولات قابل کشت در گلخانه می توانید به مقاله سودآورترین محصولات گلخانه ای مراجعه کنید.
امکان کنترل بیماری ها و افات وجود دارد، با توجه به اینکه ورود موجودات و حشرات موذی به داخل گلخانه به حداقل می رسد، بنابراین ضررهای احتمالی به کمترین مقدار خواهد رسید.
مصرف آب کمتر است، با توجه به اینکه گلخانه ها فضای بسته ای دارند، بنابراین امکان از دست رفتن آب تبخیر شده بسیار کم خواهد بود و تمامی آب تبخیر شده در فضای گلخانه محبوس خواهد شد و در صورت اشباع رطوبت گلخانه ، تبخیر آب نیز به کمترین مقدار خواهد رسید، در این صورت با مصرف مقدار کمی آب می توان مساحت زیادی از گلخانه را آبرسانی نمود.
امکان کشت بدون خاک (هیدروپونیک) وجود دارد، در این صورت باید مواد مغذی و معدنی از طریق آب به گیاهان برسد، این گلخانه ها نیاز به تخصص بیشتری دارند.
آشنایی با انواع سازه های گلخانه ای
معمولا سازه های گلخانه ها با توجه به نوع کاربرد، نوع محصول تولیدی، نوع شکل ظاهری و … در سازه های مختلفی ساخته می شوند و مهم ترین این طرح ها را می توان شامل موارد زیر دانست :
الف – گلخانه های طرح اسپانیایی
ب – گلخانه های تونلی
ج – گلخانه های شیشه ای
د – گلخانه های ایرانی
در ادامه نحوه ساخت هر یک از گلخانه های فوق توضیح داده خواهند شد :
ساختار گلخانه های طرح اسپانیایی
این نوع گلخانه ها معمولا با استفاده از پروفیل های فولادی، پلاستیک های uv یا پلی کربنات ساخته می شوند و به شکل کمانی هستند. معمولا گلخانه های اسپانیایی ۶ متر ارتفاع دارند و استحکام و دوام بیشتری نسبت به سایر سازه های گلخانه ای دارند.
با توجه به اینکه گلخانه های اسپانیایی با کمک نرم افزارهای طراحی مهندسی و استاندارد های معتبر آمریکایی و اروپایی ساخته می شوند، بنابراین در برابر بادهای سنگین و برف و کولاک مقاوم خواهد بود، البته نوع گروه اجرا کننده گلخانه نیز مهم است. در زیر به برخی از مزایای گلخانه اسپانیایی اشاره شده است:
با توجه به کمانی بودن سقف گلخانه در فصل زمستان هیچ مقدار برفی بر روی آن باقی نخواهد ماند، بنابراین همیشه آفتابگیر خواهد بود.
امکان قرار دادن دریچه در سقف گلخانه به منظور تهویه و کنترل بهتر دما و رطوبت
برای مناطق جغرافیایی سرد و گرم کاربرد دارد.
با توجه هزینه مصالح به کار رفته در ساخت آن ، نسبت به سایر گلخانه ها قیمت تمام شده کمتری دارند.
با توجه به ارتفاع بالای گلخانه ، امکان کاشت انواع صیفی جات دارای ساقه و بوته بلند مانند خیار و گوجه و فلفل دلمه ای وجود دارد. هم چنین می توان ساقه بوته ها را به سقف گلخانه وصل کرد و مانع از افتادن آن شد.
در گلخانه های اسپانیایی به راحتی می توان تجهیزاتی مانند فن سیرکوله ، هیتر گلخانه و سایر تجهیزات گلخانه ای را نصب کرد و به این ترتیب محصولات بیشتری تولید کرد.
گلخانه های تونلی چه ویژگی هایی دارند؟
گلخانه های تونلی نیز سقف کمانی دارند، اما استحکام و دوام گلخانه های اسپانیایی را ندارد. این گلخانه ها معمولا در عرض ۶ الی ۱۰ متر و ارتفاع ۲ الی ۴ متر ساخته می شوند. طول گلخانه بسته به مساحت زمین می تواند کم یا زیاد باشد.
با توجه به اینکه گلخانه های تونلی ارتفاع و عرض کمتری دارند بنابراین در فصل زمستان سریعتر گرم خواهد شد و نیاز به انرژی کمتری خواهد داشت. هم چنین به راحتی می توان انتهای گلخانه را باز کرد و به تهویه هوا و کنترل حرارت و رطوبت گلخانه اقدام کرد.
گلخانه های تونلی هزینه ساخت کمتری دارند اما برای کشت صیفی جات بوته ای بلند کاربرد ندارد، گلخانه داران معمولا از این گلخانه ها برای کشت گل های سرشاخه ای و اپارتمانی، زعفران، توت فرنگی ، صیفی و سبزیجات و گیاهان داروئی استفاده می کنند.
نام دیگر گلخانه های تونلی ، کوانست و استوانه ای نیز می باشد و معمولا ضخامت لوله های به کار رفته ، نوع لوله ها، نوع شبکه دستک و پل ها، نوع پلاستیک به کار رفته و … در قیمت نهایی گلخانه تونلی تاثیر گذار است.
در این گلخانه ها می توان از تجهیزات گلخانه ای کوچک مانند هیتر گلخانه ای نیو آژاکس جهت گرمایش گلخانه استفاده کرد. به منظور تهویه راحت تر هوا می توان گلخانه ها را در جهت وزش باد ساخت تا با باز کردن دریچه ها در کمترین زمان تهویه انجام شود.
ویژگی و نحوه ساخت گلخانه شیشه ای
نظر به اینکه در ساخت گلخانه های شیشه ای ، از شیشه های مقاوم، نشکن و ضد اشعه ماورا بنفش استفاده می شود، بنابراین جزو گران ترین و پر هزینه ترین گلخانه ها محسوب می شوند اما مقاومت و طول عمر بالاتری نسبت به مورد های دیگر دارد و مطمئن تر هستند.
معمولا گلخانه های شیشه ای دیوار بلندی دارند و سقف آنها در شکل های مستطیلی ، مثلثی و نیم دایره ای ساخته می شوند، با توجه به اینکه شیشه نسبت به نایلون های uv میزان بیشتری از نور خورشید را جذب می کند، بنابراین برای استفاده در مناطق سردسیر و دارای نور کم بسیار مناسب خواهد بود.
اما این نکته را هم به یاد داشته باشید که شیشه نسبت به نایلون و پلی کربنات ، گرمای بیشتری را از خود عبور میدهد، پس برای جلوگیری از هدر رفت گرمای تولید شده باید از شیشه های دو جداره استفاده کرد.
چارچوب گلخانه های شیشه ای از پروفیل های فولادی، قوطی های فولادی و میلگرد و پیچ و مهره ساخته می شود، معمولا ۸ الی ۱۰ متر ارتفاع دارند و عرض آنها نیز بین ۸ الی ۱۰ متر است. با توجه به اینکه ارتفاع بالایی دارند، بنابراین انواع تجهیزات گلخانه ای مورد نیاز را می توان در آن نصب کرد و قابلیت کشت محصولات متنوع کشاورزی را دارد.
این گلخانه ها در برابر بادهای شدید و برف های سنگین و سایر بلایای طبیعی مقاومت بیشتری دارند و بهترین گزینه برای مناطق کوهستانی و پر خطر است.
گلخانه ایرانی
چهارمین گلخانه ای که در این نوشته می خواهیم به آن بپردازیم، گلخانه ایرانی است. این گلخانه ها به شکل تک اسپن و مولتی اسپن ساخته می شوند و شباهت زیادی به گلخانه های اسپانیایی دارد. اما با این تفاوت که طراحی و اجرای سازه ها در آن با دقت کمتری همراه بوده و میزان مقاومت مصالح در برابر برف و باد و بوران کمتر از گلخانه های اسپانیایی می باشد.
در گلخانه های ایرانی نیز معمولا عرض آن ۸ متر و ارتفاع آن ۶ متر است و میتوان انواع تجهیزات گلخانه را به کار برد. در ساخت چارچوب این گلخانه ها از پروفیل های گالوانیزه ، فولادی و یا میلگرد استفاده می شود، قسمت پوششی آن با استفاده از پلاستیک های uv دار و ورق های پلی کربنات می باشد. هم چنین دیوار گلخانه از آجر یا بلوک ساخته می شود.
به منظور تهویه هوای گلخانه می توان در یک سمت آن پد سلولزی گلخانه و در سمت دیگر آن فن تهویه قرار داد به این ترتیب با روشن فن های تهویه ، هوای گرم محیط بیرون وارد پدهای سلولزی خواهد شد و در داخل پدها خنک شده و هوایی کاملا خنک را وارد محیط گلخانه خواهد کرد، دقیقا مانند کولر ابی عمل می کند. این عمل به کنترل دما و رطوبت گلخانه کمک خواهد کرد.
تجهیزات لازم برای راه اندازی گلخانه
هر چند که در مقالات جداگانه به این موضوع پرداخته شده است، اما در حالت کلی و به صورت خلاصه می توان گفت که برای راه اندازی یک گلخانه استاندارد و با دوام به لوازم زیر احتیاج خواهید داشت:
پروفیل های فولادی یا گالوانیزه برای ساخت چارچوب
نایلون های ضد اشعه ماورا بنفش یا شیشه دو جداره برای ساخت پوشش
هیتر آتش درون ، برای گرمایش گلخانه در فصل زمستان
فن تهویه برای خروج هوای مصرف شده و ورود هوای تازه هم چنین کاهش دما و رطوبت سالن
فن سیرکوله برای یکنواخت کردن دما و رطوبت در تمامی قسمت های گلخانه
لوله های pvc برای راه اندازی سیستم ابرسانی قطره ای
تانکر آب برای ذخیره آب مورد نیاز محصولات
رطوبت ساز برای تامین رطوبت مورد نیاز محصولات در مناطق خشک
در این نوشته به انواع طرح و سازه های گلخانه ها اشاره شد و تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی گلخانه به صورت خلاصه وار توضیح داده شدند، در صورت نیاز به راهنمایی برای راه اندازی گلخانه و یا خرید تجهیزات لازم می توانید با کارشناسان بازیار تماس بگیرید. هم چنین می توانید نظرات و پیشنهادات خود را از طریق بخش نظرات همین صفحه برایمان ارسال کنید.
گلخانه به فضای محدودی گفته میشود که با قابلیت کنترل دما و سایر عوامل محیطی، شرایط مورد نیاز برای کاشت گل و گیاه در فصل‌های مختلف را فراهم میکند. به محلی که تمام اجزای گلخانه را در آن نصب میکنند، سازه گلخانه می‌گویند. نصب سازه گلخانه به واسطه مزایای فراوانی که در پرورش گل و گیاه و تولید محصول دارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این مقاله قصد داریم تا با معرفی انواع گلخانه و ارائه نکات مهم در نصب هر سازه گلخانه، شما را با اصول این کار آشنا سازیم. در ادامه‌ی مطلب ابتدا به معرفی گلخانه خواهیم پرداخت و سپس نکات مهم درباره هر نوع گلخانه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اهمیت سازه گلخانه
امروزه کشت گلخانهای به عنوان یک تکنولوژی جدید؛ یکی از مهمترین و سودآورترین شاخه‌های علوم کشاورزی است. از جمله مزایای این روش کشت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
امکان تولید محصول در خارج از فصل رشد در فضای آزاد
امکان کنترل عوامل محیطی از جمله دما، نور، رطوبت و کربن دی اکسید
امکان تولید محصول در هر منطقه آب و هوایی
محدود شدن بیماریها و آفات گیاهی
مصرف کمتر آب و بازدهی بالای تولید
دوام محصول تولید شده پس از برداشت
فروش محصول با قیمت بالاتر در خارج از فصل تولید
کشت محصول به صورت مکرر و سرعت بالای کاشت و برداشت
محافظت از محصول در برابر شرایط نامساعد مانند وزش شدید باد، طوفان، گرما و سرمای بیش از حد
معرفی انواع گلخانه
گلخانهها را از نظر نوع محصول، کاربری، شکل ظاهری، سازه و پوشش به انواع مختلفی تقسیم میکنند.
تقسیم بندی انواع گلخانه برا اساس نوع محصول
گلخانه های تولید سبزیجات و صیفی‌جات مانند (گوجه فرنگی، خیار، بادمجان، فلفل، هندوانه، ریحان و…)
گلخانه های پرورش گل و گیاه زینتی با هدف تولید گل های شاخه بریده (مانند گل رز) و گل های آپارتمانی (مانند حُسن یوسف و کاکتوس ها)
گلخانه های تولید قارچ خوراکی (مانند قارچ صدفی)
تقسیم بندی انواع گلخانه بر اساس نوع کاربری
گلخانهها بر اساس نوع کاربری نیز انواع گوناگونی دارند. برای نصب سازه گلخانه باید انواع کاربری آن را به خوبی بشناسید تا بتوانید بهترین را انتخاب کنید.
گلخانه آموزشی
نصب سازه گلخانه آموزشی با هدف آموزش مراحل مختلف فرایند تولید محصول (کاشت، داشت، برداشت) و شیوه گلخانه داری به کارآموزان و دانشجویان انجام میشود.
در گلخانه آموزشی باید فضای کافی بین ردیف های کشت وجود داشته باشد تا کارآموزان به راحتی بتوانند تردد کنند.
از آنجایی که این گلخانه هدف آموزشی دارد مستلزم این است که کارآموز با شرایط واقعی رو به رو باشد، بنابرین باید کاملاً مطابق استانداردهای تجاری ساخته شود و مجهز به کلیه تجهیزات لازم باشد.
تجهیزات گلخانههای آموزشی باید کمترین میزان سر و صدا را داشته باشند تا گلخانه، محیطی آرام و جذاب برای کاراموزان باشد.
این گلخانه باید در تمام فصل‌ها قابل استفاده باشد. بنابراین در هنگام نصب سازه باید به این نکته توجه کرد که نوع پوشش نباید موقتی (پلی اتیلنی) باشد.
بهترین پوشش برای ساخت گلخانه آموزشی، پوشش پلی کربنات و شیشه‌ای است که در مورد آن توضیح خواهیم داد.
گلخانه تحقیقاتی
این نوع گلخانهها را با هدف تحقیق، اصلاح ساختار ژنتیکی، پیوند زدن، کشت بافت، تأثیر پارامترهای مختلف از جمله نور، دما، کربن دی اکسید، رطوبت، تهویه بر روی رشد و نمو گیاه، بررسی انواع آلودگی‌ها، بیماریها و آفات گیاهی احداث میشود.
گلخانههای تحقیقاتی دارای ویژگی‌های زیر هستند:
مجهز به سیستم اتوماسیون هستند.
پوشش شیشه‌ای یا پلی کربنات دارند.
معمولا روش کشت در این گلخانهها از نوع هیدروپونیک است و روی سکو صورت میگیرد.
باید پنجره های آن دارای توری ضد حشره باشد.
بین پنجره و محل نصب آن نباید هیچ درز و شکافی وجود داشته باشد.
هزینه تأسیس گلخانههای تحقیقاتی معمولا بسیار زیاد است.
گلخانه تفریحی و سرگرمی
این نوع گلخانهها را در فضای باز خانه‌ها و باغچه‌ها نصب میکنند و گلدان‌ها و درختچه‌های زینتی در آن نگهداری میشود.
این گلخانهها معمولا فضای کوچکی دارند. (البته گاهی فضای داخلی گلخانه ها را به عنوان محیطی برای استراحت یا پذیرایی به کار می‌برند که به مساحت بزرگتری نیاز است.)
زیبایی قالبهای گلخانههای تفریحی و سرگرمی اهمیت ویژه‌ای دارد و معمولاً نوع سازه آنها از آهن گالوانیزه و پوشش آنها پلی کربنات یا شیشه است.
گلخانه تجارتی
نصب سازه گلخانه تجاری در کشاورزی و به لحاظ سود آوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. اهداف و ویژگی‌های گلخانه های تجارتی به شرح زیر است:
تولید محصول خارج از فصل و سودآوری بالا
راندمان تولید بالا (با توجه به مصرف بهینه آب، بذر، کود و…)
کاهش هزینه تولید در ازای مساحت کشت، نسبت به محیط غیر گلخانهای
اشتغال‌زایی
فراهم آوردن شرایط رقابت با حداقل ریسک در بازار
تولید محصولات با مزایایی که در بخش اهمیت سازه گلخانه به آن پرداختیم.
در گلخانههای تجارتی از روش کشت هیدروپونیک استفاده میشود.
این گلخانهها را معمولاً با مساحت حداقل ۵۰۰۰ متر مربع احداث میکنند. (برای مساحت های بالاتر از آن نیازمند کنترل بیشتر عوامل محیطی هستیم و باید هزینه بیشتری بپردازیم)
تقسیم بندی انواع گلخانه بر اساس شکل ظاهری
شکل ظاهری یکی دیگر از آیتم‌هایی است که گلخانه بر اساس آن تقسیم بندی میشود. این آیتم تأثیر مستقیمی بر نصب سازه گلخانه دارد. در ادامه به معرفی انواع آن خواهیم پرداخت:
گلخانه هایی که سقف شیروانی دارند
این گلخانهها دارای سقفی هستند که از دو طرف زاویه دار است و اصطلاحاً شیروانی گفته میشود. در این گونه سقف‌ها به دلیل شیب تند، برف و باران به سمت ناودان سرازیر میشود و تعرق سقف داخلی گلخانه به سمت طرفین منتقل میشود.
یکی دیگر از مزایای این نوع سقف شکست اشعه نور به سمت داخل است و باعث استفاده از حداکثر تابش نور در گلخانه میشود.
نصب سازه گلخانه با سقف شیروانی معمولاً در مناطق بادخیز و مناطقی که بارش برف سالانه زیاد است صورت میگیرد.
معمولا در گلخانه‌هایی با سقف شیروانی از پوشش شیشه ای استفاده میکنند. چون ضریب عبور دهی نور و انتقال حرارت در شیشه نسبت به سایر پوشش ها بیشتر است. از طرفی در تمام فصول میتوان از آن بهره برداری کرد.
اما در هنگام نصب سازه گلخانه با پوشش شیشه ای در این نوع گلخانه ها باید توجه داشت که این سازه سنگین و گران است.
میتوان برای کاهش هزینه و وزن از پوشش های دوجداره پلی کربنات هم استفاده کرد.
گلخانه هایی که سقف قوسی دارند
مهم ترین مزیتی که سقف قوسی در سازه گلخانه دارد ایجاد فضا و حجم کافی است. که هر چقدر فضای گلخانه بزرگتر باشد، گردش هوا در آن بیشتر صورت میگیرد و برای عمل فتوسنتز، کربن دی اکسید به میزان کافی در اختیار گیاه قرار داده میشود.
از جمله مزایای دیگر سقف های قوسی به شرح زیر است:
سطح تبادل حرارتی را کاهش میدهند.
با اقلیم های مختلف سازگاری دارند.
مصرف سوخت کاهش پیدا میکند.
میتوان در مساحت های بزرگ، این گلخانه ها را سقف قوسی نصب کرد.
مونتاژ این سازه پیچ و مهره‌ای است که به این نوع مونتاژ پرتابل می‌گویند که نصب آن نیز آسان تر از روش های دیگر است.
این سازه‌ها سقف پلی اتیلنی دارند. از مزایای این نوع پوشش برای این سازه میتوان اشاره کرد به هزینه کمتر نسبت به سقف شیروانی، تبادل حرارتی کم و دیگر مزایایی که در بخش پوشش پلی اتیلنی در مورد آن بحث خواهیم کرد. همچنین نصب این پوشش در سقف قوسی به راحتی و در حداقل زمان انجام میشود.
معایب نصب سازه گلخانه با سقف قوسی:
از آنجایی که پوشش این گلخانه ها حالت افقی دارد، برف و باران به درستی به سمت ناودان منتقل نمی‌شود. همچنین تعرق سقف داخلی گلخانه نیز در آن جا باقی می‌ماند و در نتیجه رطوبت داخل گلخانه را افزایش میدهد.
برای رفع این مشکل میتوان از روش دو پوش کردن سقف یا تبدیل سقف قوسی به گنبدی استفاده کرد و یا با افزایش دادن دما، رطوبت داخلی گلخانه را کنترل کرد.
یکی از مهم ترین الزامات نصب گلخانه، ایجاد پنجره هایی برای تهویه هوا است که در کنترل دما و رطوبت اهمیت بالایی دارد. اما در گلخانه هایی که سقف قوسی دارند، نصب سیستم پنجره‌ای مشکل تر از شکل شیروانی است و تهویه هوا به مشکل برمی‌خورد.
گلخانه های سقف گنبدی
این شکل از سقف ها را میتوان در گلخانه هایی نصب کرد که تونلی هستند و عرض های طولانی دارند و همانطور که در بخش قبل هم اشاره کردیم، مشکلات سقف قوسی با تبدیل به سقف گنبدی، در گلخانه ها رفع میشود.
تقسیم بندی انواع گلخانه بر اساس سازه
نوع دیگری از انواع تقسیم بندی، تقسیم بندی بر اساس سازه‌ها هستند. در این نوع، تقسیم بندی اسکلت بدنه گلخانه که بر نصب سازه گلخانه نیز بسیار اثرگذار است، صورت میگیرد:
گلخانه هایی که اسکلت چوبی دارند (یا سازه های سنتی)
اسکلت اصلی آنها چوبی است و ارتفاع کمی دارند. از آنجایی که ارتفاع این سازه ها حدود ۲ تا ۳ متر است، محیط داخلی مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نمیآورد و میزان تهویه و سیستم گرمایی آن برای کشت بعضی محصولات کفایت نمی‌کند. بنابرین کارایی و بازدهی آن در مقایسه با گلخانه هایی که سازه مدرن دارند پایین تر است اما هزینه راه اندازی آن کمتر است. پوشش این گلخانه ها پلاستیکی است.
گلخانه هایی که اسکلت فلزی دارند (گلخانه های مدرن)
این سازه ها چارچوب فلزی دارند و دارای ارتفاع مناسبی هستند (بیش از ۵ متر) و بر خلاف گلخانههای چوبی، از سیستم گرمایشی و تهویه مناسبی برخوردار هستند و محیط خوبی برای رشد گیاه فراهم میشود. بنابرین کارایی بالاتری دارند. (نسبت به سازه های چوبی هم مساحت)
همچنین پوشش این گلخانهها از جنس پلاستیک های ضد اشعه ماوراء بنفش است.
تقسیم بندی انواع گلخانه بر اساس پوشش
یکی از مهمترین آیتم های نصب سازه گلخانه، پوشش آن است. پوشش گلخانه میتواند پلاستیکی، شیشه‌ای و پلی کربنات باشد.
گلخانه های پلاستیکی
بیشتر پوشش های پلاستیکی از نوع پلی اتیلن هستند. که معمولاً خصوصیت ضد ماوراء بنفش دارند و می‌توانند تا حدود ۳ سال دوام داشته باشند. برای کاهش هدر رفت دمای گلخانه، پوشش پلاستیکی را به مواد نگهدارنده اشعه فروسرخ آمیخته میکنند.
همچنین می‌توانند از جنس پلی وینل کلرید(P.V.C)، پلی وینل فلورید(P.V.F) و پلی استر باشند.
پوشش پلی وینل فلورید، دوام بیشتری نسبت به پلی اتیلن دارد (حدود ۱۰ سال). این پوشش از لحاظ هزینه و عبور نور مانند شیشه است.
یکی از مزیت های پوشش پلاستیکی، کاهش هزینه نسبت به گلخانه های شیشه‌ای است. و از آنجایی که سبک هستند نیاز به اسکلت سنگین ندارند.
در نصب سازه گلخانه های مدرن از دو لایه پلاستیک استفاده میشود که بین دو لایه هوای فشرده وجود دارد. لایه خارجی باید ضخیم تر از لایه داخلی باشد.
گلخانه هایی شیشه ای
کارایی بالا در مناطق سردسیر به دلیل توانایی بالا در عبور دادن نور و طول عمر و دوام بالا از جمله مزیت های گلخانه های شیشه ای است.
اما از آنجایی که شیشه سنگین است، سازه نیاز به اسکلت محکم‌تر دارد.
گلخانههای شیشه‌ای پرهزینه ترین گلخانه محسوب میشوند. هم مصرف سوخت در آن ها بالاست هم تهیه و نگهداری از آن نیازمند هزینه بیشتری است.
گلخانه هایی که پوشش پلی کربنات دارند.
ورق‌های پلی کربنات کارایی خوبی نسبت به شیشه و پلاستیک دارند. سبک تر و کم هزینه تر از پوشش‌های شیشه‌ای هستند و نسبت به پوشش پلاستیکی مقاوت بیشتری دارند.
یکی از مزایای این پوشش صرفه جویی در انرژی است. در زمستان گرمای داخل گلخانه پلی کربنات خارج نمی‌شود و کمترین هدر رفت انرژی را داریم و در تابستان هم پوشش پلی کربنات از ورود گرما به داخل گلخانه
جلوگیری میکند.
طرح گلخانه فائو ( FAO )
این سازمان، ویژگی هایی برای سازه گلخانه های پیش ساخته مطرح کرده که عبارتند از:
اسکلت سازه باید از جنس آهن گالوانیزه باشد و از طریق پیچ و مهره مونتاژ شوند.
با توجه به اینکه چه محصولی قرار است در گلخانه کشت شود، ارتفاع و عرض آن متفاوت است.
سازه باید مقاوم باشد. یعنی در برابر وزن برف تا ارتفاع ۸۰ سانتی متر و وزش باد تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت مقاومت داشته باشد.
هنگام نصب سازه گلخانه طرح فائو باید توجه داشت که سازه باید دارای قابلیت تهویه مناسب باشد. پنجره های جانبی در ارتفاع حدود ۵ متر در دو طرف گلخانه و سیستم فن در ابتدا و انتهای گلخانه و پنجره سقفی هم در روی رأس قوس، نصب و تعبیه شوند.
پوشش مناسب سازه، از جنس پلی اتیلن ضد ماوراء بنفش و ضد تعرق باشد. در مناطقی که سردسیر هستند و نور کمتری می‌تابد، پوشش پلی کربنات دوجداره باشد. بطوری که فاصله بین دو لایه ۸ میلی متر باشد.
بهتر است سازه به هم پیوسته و مربعی شکل باشد. یعنی تا حد امکان طول و عرض آن نزدیک به هم باشند تا انرژی و دمای بیشتری حفظ شود.
در نصب سازه گلخانه چطور دستگاه تهویه هوا را قرار دهیم؟
تهویه در گلخانه بسیار مهم است؛ که چرا که تأثیر مستقیمی بر سلامت گیاهان دارد. اگر تهویه مناسب نباشد، باید آمادگی روبرو شدن با هرگونه مشکلی از جمله بیمار شدن، پژمرده شدن و حتی مرگ گیاه را داشته باشیم که باعث بروز مشکلات جبران ناپذیری خواهد شد. اما میتوان تنها با قرار دادن دستگاه تهویه هنگام نصب سازه گلخانه، گیاهان را از مرگ و بیماری نجات داد. با نصب پنجره های سقفی و افزایش کارایی پنجره‌های جانبی میتوان به تهویه مناسبی دست پیدا کرد.
در آخر
در مطلب فوق به ارائه نکاتی درباره گلخانه و نصب سازه گلخانه پرداختیم. در طول این مطلب با ارائه انواع گلخانه و نکات مهم در نصب هر کدام، سعی داشتیم تا شما را با باید ها و نباید های نصب گلخانه آشنا سازیم. اگر قصد احداث گلخانهای را دارید که همگام با علم روز باشد و تمام نکات لازم در ساخت آن رعایت شده باشد، میتوانید ساخت گلخانه را به متخصصان بازیار بسپارید.
کنترل دمای گلخانه بسیار مهم است و با رشد گیاه رابطه مستقیم دارد. در گلخانهها به دمای شبانه اهمیت بیشتری داده می شود. مقدار دمای لازم بستگی به نوع گیاه دارد.
دمای روزانه گلخانه در روزهای ابری، باید ۳ درجه و در روزهای آفتابی ۶ تا ۹ درجه سانتیگراد بیشتر از دمای شبانه باشد. دما بر روی اعمالی مانند فتوسنتز، تنفس، تشکیل اسیدهای آمینه و پروتئین، تبخیر و تعرق، رشد و نمو گیاهی، گلدهی و رنگ برگ گیاهان درون گلخانه تاثیر دارد.
در تمامی گلخانه ها، وجود تجهیزات لازم برای حرکت و جابجایی هوا، در جهت کنترل دما و رطوبت الزامی میباشد. بدین منظور عموما از هواکشهای سقفی استفاده می شود. هواکشهای دیوارهای در مساحتهای کمتر و هواکشهای ترموستاتی در مساحتهای بیشتر در گلخانه مورد استفاده میباشد.
امروزه برای تامین گرما در زمستان از سیستم حرارت مرکزی یا شوفاژ استفاده می شود. در این سیستم لوله های آب گرم با قطرهای مختلف در مناطق مختلف گلخانه مانند سقف، اطراف دیواره، کف گلخانه، زیر سکوها و … نصب شده و گرمایی یکنواخت در سطح گلخانه پخش می شود. در این روش، آب گرم در صفحات مشبک جاری شده و به وسیله بادبزنهای قوی که در پشت صفحات قرار دارند، هوای گرم را به داخل گلخانه میفرستند.
حرارت خورشیدی:
در طول روز پوشش گلخانه با جذب تابش خورشید به صورت نور و امواج الکترومغناطیسی (با طول موج ۵/۲ – ۳۸/۰) انرژی و گرمای لازم را به گیاهان، خاک و سایر اشیای موجود در گلخانه میرساند و در طول شب این انرژی جذب شده با طول موجهای بلندتری (۳۵-۵ میکرون) از اشیا و گیاهان موجود در گلخانه ساطع می شود. اگر پوشش گلخانه از جنس پلیاتیلن باشد، این امواج از محیط گلخانه خارج شده و دیگر در دسترس نمیباشد اما اگر پوشش از جنس شیشه باشد این امواج توانایی خروج از شیشه را نداشته و منعکس می شوند. به این پدیده اثر گلخانهای گفته می شود. بنابراین حرارت خورشید در روزهای گرم در اثر پدیده اثر گلخانهای پاسخگوی دمای گلخانه میباشد اما در فصل زمستان به علت ابری بودن هوا تولید کننده ملزم به استفاده از سیستمهای حرارتی میباشد.
شکل ۱- سیستم گرمایشی تابشی
سیستم گرمایی گلخانه
سیستم گرمایی در گلخانه باید دو ویژگی مهم داشته باشد:
۱- ایجاد حرارت مورد نیاز در سردترین شب سال
۲- پخش یکنواخت حرارت در سراسر گلخانه به منظور کاهش بیماری، رشد مناسب گیاهان، افزایش کارایی حرارت
انواع منابع حرارتی در گلخانه:
برای تامین منبع انرژی حرارتی باید به نوع سوخت، قابلیت دسترسی، فصل سال، هزینه انتقال و … توجه نمود. به عنوان مثال استفاده از الکتریسیته در گلخانه های تجاری مرسوم نبوده و چوب نیز در اکثر موارد مورد استفاده نمیباشد. در فصل سرد تامین انرژی بسیار مهم بوده و تولید کننده باید یک منبع سوخت اضافه در صورت قطع یا عدم دسترسی منابع سوختی، در نظر داشته باشد. هزینه انتقال نیز یک فاکتور مهم در تامین منبع حرارتی میباشد چون یک سوخت ارزان با یک هزینه انتقال زیاد تفاوتی با سوخت گران قیمت نخواهد داشت بنابراین تولید کننده با توجه به تمامی موارد ذکر شده بهترین منبع سوختی را انتخاب میکند.
گرم کردن گلخانه با اشعه خورشید:
استفاده از نور خورشید یکی از روشهای ساده و ارزانقیمت در تامین گرمای مورد نیاز گلخانه میباشد. در این روش انرژی خورشید توسط آب یا قلوه سنگ ذخیره شده و به مرور در اختیار گیاه قرار میگیرد. در سیستمی که آب به عنوان منبع ذخیره گرما تعبیه شده استفاده از تانک آب، سیستمهای لولهکشی و مبدلهای حرارتی ضروری است اما سیستم ذخیره گرما توسط قلوه سنگ از تجهیزات کمتری برخوردار میباشد. لازم به ذکر است این سیستم به تنهایی پاسخگوی حرارت موردنیاز گلخانه نبوده و در کنار سیستم های دیگر مورد استفاده میباشد.
وزش باد نیز می تواند هوای گلخانه را تغییر داده و اختلاف ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد در گلخانه ایجاد کند. به طوری که انتهای رو به باد گلخانه ۱۰ درجه سانتیگراد سردتر از انتهای دیگر گلخانه باشد.
تولید گرما
منبع حرارتی به دو دسته مرکزی و موضعی طبقهبندی می شود.
۱- حرارت مرکزی:
در این روش یک یا چند دیگ بخار در یک محل مستقر شده و از طریق لوله، بخار آب یا آب داغ به نقاط مختلف گلخانه انتقال داده می شود.
مزایا:
۱- این روش مناسب گلخانه هایی با مساحت ۴۰۰۰ متر مربع میباشد (باید تناسبی بین دیگ بخار و فضای گلخانه وجود داشته باشد).
معایب:
۱- بالا بودن هزینه راهاندازی و تاسیس
۲- گرمای زیادی صرف گرم کردن دیگ بخار و لوله‌کشیهای مربوط به آن شده تا گرمای گلخانه به صورت مطلوب تامین شود.
شکل ۲- سیستم گرمایشی مرکزی
الف- روش گرم کردن گلخانه با آب گرم
زمانی که دمای یک گرم آب کاهش پیدا کند، یک کالری گرما آزاد میکند. این قانون فیزیک، پایه و اساس این روش میباشد. این روش مناسب گلخانه هایی با مساحت کمتر از ۱۵۰۰ متر مربع میباشد. دمای گرم حدود ۸۲ درجه سانتیگراد میباشد(دما در داخل گلخانه باید ۹۵ درجه سانتیگراد باشد).
دیگ انتخاب شده باید توانایی تولید بخار نیز داشته باشد. با کاهش مقدار آب درون دیگ، بخار لازم تولید می شود. این بخار علاوه بر تامین گرما، در جهت پاستوریزه کردن و ضدعفونی خاک و ظروف کاشت نیز استفاده می شود. در زمان تولید بخار تاسیسات گرمایشی گلخانه باید خاموش باشد پس تولید بخار فقط در اواخر بهار، تابستان و اوایل پاییز، که نیازی به تاسیسات گرمایشی وجود ندارد، امکان‌پذیر است. دو نوع دیگ وجود دارد:
۱- دیگ با لوله‌ای که شعله در آن قرار میگیرد که در این روش هوای گرم در لوله ها فشرده شده و آب اطراف خود را گرم میکند.
۲- دیگ با لوله‌ای که آب در آن قرار دارد و در این روش، آب در لوله ها جریان داشته و گرمای آن اطراف را گرم میکند.
مزایا
۱- به علت ظرفیت گرمایی ویژه آب (دیر گرم شدن و دیر سرد شدن) دما در این روش ثبات بیشتری نسبت به روش بخار آب داغ داشته و اگر مشکلی در دیگها ایجاد شود تا مدت زمان نسبتا طولانی از یخ زدن گلخانه جلوگیری می شود.
معایب
۱- مصرف بسیار زیاد آب
۲- لزوم وجود پمپ جهت ایجاد جریان آب
۳- نیازمند فشار بالا (تقریبا یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع)
۴- هزینه بیشتر نسبت به روش بخار آب داغ
ب- روش گرم کردن گلخانه با بخار آب
برای گلخانه هایی با مساحت پوشش ۱۵۰۰ مترمربع یا بیشتر مناسب است. اگر یک گرم بخار آب‌جوش ۱۰۰ درجه سانتیگراد به یک گرم آب‌جوش ۱۰۰ درجه سانتیگراد تبدیل شود، ۵۰۴ کالری گرما ایجاد میکند و پس از آن با کاهش هر یک درجه سانتیگراد دمای آب، ۲۵۲ کالری گرما آزاد می شود. در این روش دمای آب به ۱۰۰ درجه سانتیگراد یا بیشتر می‌رسد و بخار آب تولید شده با فشار به لوله های توزیع کننده وارد می شود. با سرد شدن بخار، آب حاصل با پمپ به مخزن برگردانده و مجددا گرم می شود. در گلخانه های کوچکتر فشاری که در محل دیگ به بخار وارد می شود ۷/۰ -۲/۰، در گلخانه های بزرگتر ۴ یا بیشتر و در گلخانه های بسیار بزرگ این فشار به ۸ اتمسفر می‌رسد. سیستم بخار در گلخانه های تک واحدی نیز مورد استفاده است. این روش شبیه رادیاتور اتومبیل بوده و شامل یک پنکه که هوای سرد را به داخل سیستم می‌کشد و هوای گرم شده در سراسر گلخانه توزیع می شود.
مزایا
۱- حجم آب مصرفی نسبت به روش قبل کمتر است.
۲- دیگ بخار کوچک‌تری مورد نیاز است.
۳- هزینه لولهکشی و سایر هزینه ها نسبت به روش آب گرم کمتر است.
معایب
۱- نسبت به روش آب گرم به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
۲- در صورت قطع بخار، لوله ها فورا سرد و حرارت گلخانه یک مرتبه کاهش مییابد.
۲- روش گرم کردن موضعی
در گلخانه های پلاستیکی که به صورت موقت احداث شده یا در زمان‌های خاصی از سال از این روش استفاده می شود.
مزایا
۱- روش گرم کننده مرکزی مقرون به صرفه نمیباشد و بهتر است از سیستم موضعی استفاده شود.
۲- هزینه اولیه آن کم است.
معایب
۱- در این روش بخاری در نقاط مختلف درون گلخانه قرار داده شده و فقط محیط اطراف خود را گرم میکند.
از جمله این بخاری‌ها می توان به بخاری منفرد یا تراکمی اشاره کرد. این نوع از بخاری دارای مخزن دو جداره بوده و در یک طرف مخزن مشعل و در طرف دیگر پنکه قرار دارد. پنکه هوای سرد گلخانه را به فضای بین دو جداره کشیده و این هوا پس از گرم شدن از قسمت دیگر با فشار خارج می شود. در انواع افقی بخاری منفرد هوای گرم به صورت افقی توزیع شده و تعداد بخاری مورد نیاز کمتر بوده ولی اندازه آن بزرگتر میباشد. هزینه اولیه و مخارج نصب نیز کمتر است. در این روش مشکل اختلاف دما بین قسمتهای بالایی و پایینی وجود ندارد و از خشک شدن خاک نیز جلوگیری می شود.
در روش عمودی هوای گرم شده به صورت عمودی خارج می شود. هوا از حاشیه گلخانه به درون کشیده شده و به سمت پایین و کف گلخانه فرستاده می شود. ارتفاع بخاری بیش از قد انسان و فاصله بخاری‌ها به اندازه عرض گلخانه است، چون هر بخاری فضای مربع شکلی به اندازه عرض گلخانه را گرم میکند. یکی از معایب بخاری عمودی اختلاف دما بین قسمتهای بالایی و پایینی گلخانه و خشکی خاک است. برای سوخت کامل به گاز اکسیژن نیاز است بنابراین برای تامین هوای تازه جهت احتراق سوخت،هوای تازه توسط لوله هایی وارد گلخانه می شود. به منظور جلوگیری از ورود موش و حیوانات کوچک به داخل لوله باید دهانه آن را با تور فلزی پوشانده شود. دود حاصل از بخاری توسط لوله هایی که به محفظه درونی بخاری متصل است به بیرون هدایت می شود. لوله دودکش به طور مستقیم از سقف گلخانه به بیرون فرستاده می شود. بیشینه ارتفاع دودکش از بالاترین ارتفاع گلخانه ۷۶ سانتیمتر و حد مطلوب آن بین ۳۷-۲۴ سانتیمتر است تا جریان هوا به خوبی صورت گرفته و دود مجدد وارد گلخانه نشود.
حداقل فاصله بین دودکش و اجزای درون گلخانه حدودا ۲۵ سانتیمتر میباشد. برخی گلخانه‌داران تصور میکنند دی اکسید حاصل از احتراق به فتوسنتز گیاه کمک میکند، بنابراین دود گلخانه را به بیرون هدایت نمی‌کنند، تا دی اکسید کربن در گلخانه افزایش یابد ولی این تصور اشتباه بوده چون در اثر احتراق، گازهای دیگری نیز علاوه بر دیاکسید کربن هم تولید شده که برای انسان و گیاهان مضر هستند، بنابراین حتما باید دود بخاری به بیرون گلخانه فرستاده شود. در صورت جداکردن و یا خاموش کردن مولد حرارتی، می توان از این روش به عنوان دستگاه تهویه استفاده نمود (فن جت). اگر پنکه دستگاه با هوای آزاد در ارتباط باشد، می تواند به نحو موثرتری در خنک کردن گلخانه مورد استفاده قرار گیرد.
بخاریهای همرفتی (انتقالی)
این بخاری‌ها ارزان بوده و در آن از چوب، زغال، سنگ، نفت و گاز برای احتراق استفاده می شود.
در این بخاری‌ها دودکش همانند مبادله کننده گرما عمل کرده و گرما را از بخارات داخل لوله به هوای گلخانه منتقل میکند. زانوهای لوله ها با نوار نسوز و ضد آتش پوشانده می شوند تا دود وارد گلخانه نشود. طول لوله دودکش کافی است تا بخارات پیش از خروج از گلخانه خنک شوند. در این روش وجود پنکه الزامی بوده تا دود به بیرون رانده شود و مکش منفی در داخل سیستم ایجاد شود.
سوختن کامل باعث تولید آب و دی اکسید کربن می شود، در حالی که سوختن ناقص منجبر به تولید اتیلن شده و باعث کج شدن یا پیچیدگی ساقه، باریک شدن برگها و سقط جوانه می شود. زغال، نفت و گاز دارای گوگرد هستند و در اثر سوختن دی اکسید گوگرد تولید میکنند و در نهایت در اثر اکسیده شدن این ماده، اسید سولفوریک تولید می شود و این اسید موجب سوزاندن سلول‌ها، ایجاد نقاط زرد کوچک روی برگها و در شرایط حاد منجر به مرگ کامل برگ می شود.
بخاریهای تابشی با انرژی پایین (بخاری تابشی مادون قرمز کم انرژی)
در این روش هدف گرم کردن گیاهان است نه محیط گلخانه. مزیت عمده این روش مصرف کمتر انرژی (۵۰-۳۰ درصد ذخیره سوخت) میباشد. این روش شامل چندین لوله تابش کننده بوده که در طول گلخانه کشیده و صفحات منعکس کننده که در بالای لوله ها و در ارتفاع ۷/۳- ۸/۱ متری بالای گیاهان قرار می‌گیرند. صفحات منعکس کننده (آلومینیومی) کلیه اشعه‌ها را به سمت پایین و به طرف گیاهان هدایت میکند و گرمای یکنواخت در تمام فضا منتشر می شود. پرتوهای مادون قرمز تولید شده در مسیری مستقیم و با سرعت نور حرکت میکنند و بی‌درنگ به گرما تبدیل می شود. این تابش در مسیر خود هوا را گرم نمی‌کند، بلکه پس از آن که اشیایی مانند گیاهان، کفپوش‌ها، و سکوهای کاشت گرم شدند، این اشیا با انعکاس گرما موجب گرم شدن هوای اطراف می شوند. دمای هوا در این روش ۴ درجه سانتیگراد خنک‌تر از گلخانههای سنتی است (با پوشش گیاهی یکسان).
در سیستم سنتی ابتدا هوا گرم می شود و سپس هوا گیاه را گرم میکند، در نتیجه دمای هوا در شب بیشتر از گیاهان است که باعث میعان و ایجاد قطرات آب بر روی گیاهان می شود، اما در این روش معیان کمتری صورت گرفته و باعث کمتر شدن بیماریهای گیاهی می شود.
بخاری گازی
احتراق ناقص باعث تولید مواد سمی مضر برای گیاه می شود که از جمله این مواد می توان به مونواکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسید نیتریک و اتیلن اشاره کرد. برای سوختن کامل نیاز به اکسیژن است و مقدار اکسیژن به‌ویژه در اوایل صبح و بعد از یک شب سرد که بیشتر اکسیژن گلخانه توسط بخاری مصرف شده، بسیار پایین است بنابراین در این ساعات سوختن ناقص رخ میدهد. استفاده از سوخت گازی در گلخانه بیشتر در روش گرمایشی مرکزی (شوفاژ آب گرم) و همچنین کوره‌های هوای گرم مرسوم بوده و بخاری معمولی گازی جهت گرم کردن گلخانه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر در گلخانههای کوچک و فانتزی کاربرد دارد.
مزایا
۱- ساده است.
۲- هزینه وسایل آن کم است.
معایب
۱- نیاز به پنکه جهت توزیع هوای گرم دارد.
۲- احتمال تولید گازهای سمی وجود داشته بنابراین هوای گلخانه نیاز به تهویه مداوم دارد. (دریچه‌هایی برای ورود هوای تازه مورد نیاز است).
۳- ۸۰-۷۰ درصد حرارت این بخاری‌ها در گرم کردن گلخانه موثر بوده و ۲۰-۱۰ درصد باقیمانده به دلیل تهویه به هدر می‌رود.
شکل ۳- بخاری گازی
بخاری نفتی
استفاده از این نوع بخاری‌ها در گلخانه چندان مرسوم نمیباشد و فقط در بعضی گلخانههای کوچک و سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کوره هوای گرم با سوخت گازوییل
کوره هوای گرم با قدرت حرارتی ۳۰۰۰۰۰-۸۰۰۰۰ کیلوکالری در ساعت، راندمان حرارتی بالایی داشته و با پرتاب هوای گرم در گلخانهها قابل استفاده میباشد. سوخت مورد استفاده گازوییل است که با تغییر مشعل آن می توان از گاز نیز استفاده کرد.
وسایل و تجهیزات مورد نیاز روش حرارتی کوره هوای گرم در انواعی که دارای یک کوره حرارتی ۵/۲ متری مشعل ۸۰۰۰۰ کیلوکالری در ساعت، یک عدد پنکه با قاب ۷۰ سانتیمتر، ترموستات، کانال هوای گرم و یک عدد کوره ۵/۳ متری با مشعل ۱۲۰۰۰۰ کیلوکالری در ساعت، دو پنکه با قاب ۷۰ سانتیمتر و کانال انتقال هوای گرم در طرفین هستند، میباشد که تمامی این وسایل در بازار ایران موجود میباشند.
توزیع گرما
در سیستمهای گرمایشی پخش گرما باید یکنواخت صورت گیرد و دمای نزدیک گیاه پایدار باشد چون اختلال در پخش گرما موجب تنش در گیاهان شده و آنها را دچار شوک میکند. اگر گرما به صورت اصولی توزیع شود این تنشها کاهش یافته و گرما در قسمتهای مختلف گلخانه هدر نمیرود. توزیع گرما به دو صورت انجام می شود:
الف- توزیع طبیعی
دمای هوا در جاهای مختلف متفاوت است. مسئله مهم پس از تولید گرما، انتقال آن با کمترین تلفات به گلخانه و توزیع یکنواخت در اطراف گیاهان است. سیستم گرمایش گلخانه طوری طراحی می شود تا از نیروهای طبیعی برای حرکت هوا استفاده شود. هوا توسط فرایند طبیعی همرفت حرکت میکند. یعنی هوا زمانی که گرم می شود بالا رفته و وقتی دمای آن کاهش یابد، پایین می‌آید. در این روش پنکه‌ها به حرکت هوا کمک میکنند. لوله‌ها باید طوری در گلخانه نصب شوند که تا حد امکان توزیع گرما یکنواخت باشد. محل لوله‌ها بستگی به نوع محصول، نیاز حرارتی، طول لوله مورد نیاز و روش قرار دادن لوله‌ها دارد. وقتی لوله‌های گرم کننده در دیوار جانبی قرار داده شوند، هوای گرم به سمت سقف گلخانه بالا می‌رود و در نزدیکی سقف این هوای گرم با هوای گرم شده از طرف دیگر برخورد میکند و هوای سرد نیز به سمت کف گلخانه حرکت کرده و موجب سردی گیاهان در آن قسمت می شود و قسمتی از آن به طرف لوله آب گرم حرکت و مجددا گرم می شود. برای جلوگیری از هدر رفت فضای مفید گلخانه، لوله‌ها را روی هم و با فاصله در امتداد طول با عرض گلخانه قرار داده می شوند. بیشترین بازدهی حرارتی وقتی حاصل می شود که هوای آزاد اطراف لوله‌ها دارای جریان باشد. به طور کلی جریان هوا روی لوله‌های بالایی کاهش مییابد و برای حل این مشکل باید تعداد لوله‌های مورد استفاده را افزایش داد. قرار دادن لوله‌ها در زیر سکوها نیز باعث کاهش جریان هوا در اطراف لوله‌ها می شود. برای اطمینان از حرارت کافی در اطراف گلخانه باید بیش از ۲۵ درصد لوله‌ها در دیوارهای جانبی یا انتهایی قرار داده شوند. به طور کلی لوله‌های فنری را در دیوارهای جانبی یا انتهایی و لوله‌های صاف را در بالای گیاهان قرار میدهند.
ب- توزیع مکانیکی
۱- روش جریان افقی:
در روش جریان هوای افقی، پنکه‌هایی با قطر ۶۰-۴۰ سانتیمتر بین سطح گیاهان و سقف گلخانه قرار می‌گیرند. فاصله پنکه‌ها از هم ۵/۱- ۲/۱ متر و فاصله آنها از دیوار جانبی گلخانه یک چهارم عرض گلخانه میباشد. در این حالت پنکه‌های هر طرف گلخانه هوای گرم را به طرف دیگر گلخانه هدایت میکنند تا جریان مداوم گرما در هر دو سمت گلخانه وجود داشته باشد. بهتر است پنکه‌ها ۱۵-۱۰ درجه به سمت مرکز و کمی به سمت پایین گلخانه نصب شوند تا چرخش هوا در گلخانه مطلوب باشد. پنکه‌ها باید مداوم کار کنند.
۲- روش پخش حرارت با کانال‌های پلاستیکی:
این روش در توزیع گرما در گلخانههای بزرگ تجاری مناسب میباشد. در این روش حرارت توسط بخاری که در اطراف پنکه قرار دارد ایجاد می شود و از طریق پنکه وارد کانال پلاستیکی سوراخ‌دار می شود. این کانال بوسیله لوله گالوانیزه به پنکه متصل و در طول سقف گلخانه کشیده می شود. قطر کانال پلاستیکی ۷۵-۶۰-۴۵ سانتیمتر و قطر سوراخ‌ها ۶-۴ سانتیمتر و فاصله سوراخ‌ها ۵۰ سانتیمتر است. در مناطق سردسیر که ممکن است گرمای کافی به کف گلخانه نرسد، میتوان کانال‌های پلاستیکی به قطر ۳۰ سانتیمتر را در امتداد طول گلخانه نزدیک دیوار و روی زمین نصب نمود. در این صورت مولدهای حرارتی ممکن است هم سطح کانال‌ها یا در قسمت فوقانی قرار داده شوند. گاهی گرمای زیاد خارج شده از سوراخ‌ها باعث سوختگی گیاهان مجاور سوراخ می شود. در این صورت بهتر است کانال‌ها از گیاهان فاصله کافی داشته باشند.
به منظور تنظیم اتوماتیک بخاری از ترموستات استفاده می شود که با قرار دادن ترموستات روی دمای خاصی بخاری روشن و پس از رسیدن به آن دما خاموش می شود. محل قرار دادن ترموستات مکانی است که متوسط دمای گلخانه را نشان میدهد و ارتفاع محل قرار گرفتن ترموستات نیز مکانی است که نقاط رویشی گیاهان قرار دارند. معمولا ترموستات را در جعبه‌هایی با رنگ سفید با جنس آلومینیوم قرار میدهند و یک پنکه کوچک در یک طرف جعبه قرار دارد که جریان هوا را در اطراف ترموستات برقرار می‌نماید.
پرده‌های محافظ
جنس این پردهها از پلیاتیلن، ورقه پلی‌استر، ورقه پلی‌استر پوشیده از آلومینیوم است. این پردهها بین گیاه و سقف و دیوار قرار می‌گیرند و منجر به کاهش حدود ۳۰ درصد از دست رفتن گرما در زمستان می شوند. ورقه پلی‌استر نسبت به پلیاتیلن مانع بهتری در جهت خروج پرتوهای حرارتی است. این پردهها می توانند در کل پاییز و زمستان به کار برده شوند و یا هر روز عصر کشیده شده و صبح روز بعد جمع شوند. پرده‌های موقتی می توانند اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک باشند. اغلب پردهها به منظور هدایت گرما در شب یک سطح آلومینیومی داشته تا پرتوهای گرمایی را به سمت درون گلخانه هدایت کرده و از خروج آن جلوگیری کنند. پرده‌های محافظ از انتقال گرما به روش همرفت جلوگیری کرده و هوای گرم را در اطراف گیاه و دور از پوشش نگه می‌دارند این پردهها در شب‌های زمستان باعث حفظ گرما شده و در تابستان نیز با جلوگیری از ورود پرتوهای خورشید در روزهای آفتابی، باعث کاهش انرژی مورد نیاز برای خنک کردن گلخانه می شوند و در صورت استفاده از پرده‌های سیاه‌رنگ و جلوگیری کامل از نور در تابستان باعث کوتاه شدن طول روز می‌گردند. یکی از معایب این پرده‌های محافظ کاهش دمای پوشش گلخانه در فصل زمستان میباشد به طوری که میزان ذوب برف را کاهش داده و باعث افزایش خطر فرو ریختن گلخانه در اثر سنگینی برف می شوند بنابراین در استفاده از این پردهها در فصل زمستان باید دقت شود. برداشتن پردهها در اوایل صبح منجر به هجوم هوای سرد بالای پرده شده و گیاهان دچار شوک سرمایی می شوند. برای حل این مشکل باید از چندین پرده استفاده کرده و بتدریج پردهها کنار زده شوند.
منابع:
حسندخت، محمدرضا. مدیریت گلخانه، چاپ سوم، انتشارات سلسله، ۱۳۸۷
خلیقی، احمد. پرورش گیاهان زینتی ایران، چاپ نهم، چاپخانه فرهنگ معاصر، ۱۳۸۴
خوشخوی، مرتضی، گیاه‌افزایی(ازدیاد نباتات)، جلد اول. چاپ ششم، انتشارات دانشگاه شیراز، ۱۳۸۴
خوشخوی، مرتضی. اصول باغبانی، چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه شیراز، ۱۳۸۱
مگس سفید چه تاثیری در کشت و برداشت دارد؟ بهترین سم برای مگس سفید گلخانه و فضای باز کدام است؟ آیا روشی برای درمان قطعی مگس سفید وجود دارد؟ با ما باشید تا شما را با سفید بالک گوجه فرنگی و سایر صیفی جات بیشتر آشنا کنیم.
مگس سفید یا همان سفید بالک | عسلک
مگس سفید یا همان سفید بالک (به انگلیسی Whitefly)، یکی از آفات مهم محصولات فضای باز و گلخانهها میباشد. این آفت در میان کشاورزان با نام‌های شته سفید بالدار، آفت پروانه سفید، پشه سفید نیز شناخته میشود.
این آفت به جنس Sternorrhyncha تعلق میگیرد. اما باید به این نکته توجه کرد که سفید بالک ها گونه‌های مختلفی (بیش از ۱۵۰۰ گونه) دارند. درمیان آنها دو گونه ی عسلک پنبه و مگس سفید گلخانه هستند که باعث بروز خسارت و تهدید در صنعت کشاورزی شده اند. عسلک پنبه بیشتر از ۹۰۰ میزبان مستقیم برای حمله و قابلیت حمل بیشتر از ۱۱۱ ویروس برای انتقال بیماری به گیاهان دارد.
دوره زندگی مگس سفید حدود سه الی چهار هفته (۱۹ تا ۳۱ روز) است. حدود ۹ روز از آن را به صورت جنین در تخم، ۹ تا ۱۷ روز را به صورت لارو و حدود ۵ روز را به صورت شفیره طی میکند. در نهایت حشره کامل تولید میشود که میتواند حدود ۲۱ تا ۴۰ روز زنده بماند.
هر یک از مگس‌های سفید ماده، میتواند ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخم بگذارد. البته این حشرات در هر سال حدود ده نسل تولید مثل میکنند. بنابراین یک حشره میتواند در صورت عدم کنترل موجب به وجود آمدن تا ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ حشره دیگر شود.
سفید بالک گوجه فرنگی را بهتر بشناسید.
مگس سفید را بیشتر بشناسید:
بعضی معتقدند دردسر سازترین و سرسخت ترین آفت کشور مگس سفید است، دلیل این امر به عواملی به شرح زیر ارتباط دارد:
جمعیت شان خیلی زود افزایش مییابد، آنها در سال ده نسل زادآوری دارند.
سفیدبالک‌ها به بسیاری از سموم مقاوم شده‌اند و توانایی ایجاد مقاومت به سایر سموم را دارند.
سازگاری بسیار خوبی با گرما دارند، این در حالی است که تغییر اقلیم‌ها به ضرر گیاهان و زارعین و به نفع این آفت در حال تغییر است.
سفید بالک‌ها در مناطق معتدله می‌توانند در تمام طول فصل و در مناطق گرمسیری، تقریبا در تمام طول سال تولید نسل کنند. فصل زمستان را هم می‌توانند تقریبا بدون مشکل سپری کنند. آنها در طول روز فعال هستند و معمولا طول روز را زیر برگ سپری میکنند. بنابراین بر خلاف شب پره‌ها در طول روز کاملا قابل رویت هستند و چنانچه برگ گیاهان را برگردانید، در صورت آلوده بودن حتما قادر به دیدن آنها هستید.
حشراتی از نظر ظاهری مثلثی شکل، به رنگ سفید تا سبز، که روی برگ یا زیر برگ محصولات حضور دارند. این آفت در صورت مشاهده در محصولاتی مانند گوجه فرنگی باید حتما کنترل شود. زیرا در صورت عدم مبارزه، شاهد پوشش کامل آنها بر روی برگها و خسارت جدی خواهیم بود.
آیا قاتل مگس سفید را می‌شناسید؟
مگس سفید چه خساراتی وارد میکند؟
خسارت مگس سفید از مرحله پورگی شروع میشود، به طور کلی مراحل زندگی این حشره شامل تخم، پوره‌های سنین اول تا چهارم و حشره بالغ است. بنابراین پوره‌ها و مگس‌های بالغ خسارت زا هستند.
یکی از روشهای خسارت مگس سفید از طریق مکیدن شیره پرورده در گیاه و تغذیه از آن است. معمولا در ابتدا خسارت آنها خیلی به چشم نمیآید. ولی با افزایش جمعیت آنها، به دلیل مکیده شدن شیره گیاهی خصوصا در برگها، برگها حالت افتادگی و ضعف پیدا میکنند. در نهایت قدرت بوته، میزان باردهی و کیفیت میوه و رشد به شدت کاهش مییابد.
شیوه‌ی دیگر خسارت، ایجاد سوراخهایی در لایه محافظتی گیاه است. تا آنجا که امکان خارج شدن شیره پرورده از گیاه وجود دارد. در این صورت محیط مناسبی برای رشد قارچها و باکتریها ایجاد میشود. در نتیجه بوته‌ها مستعد بیماری قارچی میشوند.
روش دیگر خسارت سفید بالک یا همان مگس سفید، تولید عسلک میباشد. عسلک میتواند محیط مناسبی برای حضور قارچها و باکتریها محسوب شود.
اما مهمترین راه خسارت سفید بالک‌ها انتقال ویروس‌هااست. در پرورش محصولاتی مانند گوجه فرنگی، خسارت زا ترین عامل، ویروس‌‌هایی مانند ویروس عامل سرجمک (TYLCV) است. تنها راه مطمئن برای مقابله با آن، استفاده از ارقام مقاوم توام با کنترل ناقلین این ویروس یا همان سفید بالک ها هستند.
بنابراین از آنجایی که کنترل کامل مگس سفید عملیات بسیار دقیق و سختگیرانه ای می طلبد، کنترل کامل آن در مزارع غیر ممکن است.
قاتل مگس سفید را بشناسید
شناسایی سفید بالک‌ها:
سفید بالک‌ها برای اغلب کشاورزان شناخته شده هستند. حشراتی به طول یک تا یک و نیم میلیمتر، در حالتی که روی برگ قرار دارند، دارای دو بال سفید هستند. در مجموع این حشره بدنی به شکل یک مثلث داشته و بدنی پوشیده از گرد مومی سفید رنگ دارند.
راه های مبارزه با مگس سفید کدامند؟
برای اینکه بتوانید از شر مگس سفید راحت شوید چند راه حل پیش رو دارید. به طور کلی درمان قطعی برای از بین بردن این حشرات وجود ندارد. ولی در ادامه راه های مبارزه با مگس سفید به صورت بیولوژیکی و شیمیایی را با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم:
مبارزه بیولوژیکی:
مبارزه بیولوژیکی با مگس سفید معمولا از طریق سه حشره انجام میشود:
اولی کفشدوزک‌ها و به ویژه کفشدوزک‌های هفت نقطه‌ای هستند که شته‌ها و مگس‌ها برای آنها حکم غذا را داشته و آنها را می‌خورند. آنها قابلیت تغذیه تا ۲۰ هزار عدد شته یا مگس در طول دوره زندگی خود را دارند.
دومی زنبورهای انکارسیا فورموسا (Encarsia formosa) هستند که با تخم گذاری بر روی تخم‌های مگس سفید، باعث از بین رفتن آنها از طریق تغذیه لاروهای زنبور از پوره‌های سفید بالک میشوند.
سومی مگس‌های سنوزیا هستند. سنوزیا هم حشره بالغ و هم لارو آن را شکار میکند. حشره بالغ سنوزیا حشرات بالغ مگس مینوز و سفید بالک ها را از بین می‌برند و لاروهای آن نیز لاروهای پشه‌های قارچ خوار ( یا سیاریدها ) موجود در خاک را نابود میکنند.
نکته: مبارزه بیولوژیکی فقط در زمانی که جمعیت سفید بالک کم باشد میتواند جواب گو باشد.
سمومی هستند که برای مگس سفید ثبت شده اندف ولی نمی‌توان گفت سم مخصوص و خاصی برای این حشرات وجود دارد. برای کنترل مگس سفید بهترین شیوه سه نوبت سم پاشی با فاصله دو تا سه روز یک بار است. بهتر است در هر نوبت یک سم بالغ کش و یک سم پوره کش با هم استفاده شود. ضمنا باید به نوع اثر سم توجه نمود، چون برخی از سموم باعث فلج شدن حشره هدف شده و در نهایت بعد از مدت زمان مشخصی که ممکن است یک روز یا بیشتر باشد، به دلیل عدم توانایی تغذیه توسط آفت و یا عدم توانایی تولید مثل منجر به مرگ آفت شود.
بنابراین شاهد از بین رفتن جمعیت آفت بلافاصله بعد از استفاده از سموم نخواهیم بود. از جمله سموم پیشنهادی برای ترکیب میتوان موارد زیر را نام برد:
پروتئوس با ابرون
اویسکت با آپلاود
استامی پراید با ادمیرال
البته میتوان از سمومی که قادرند به صورت هم زمان هم حشره بالغ و هم تخم و پوره را از بین ببرند، استفاده کرد. مانند سم سیوانتو شرکت بایر و یا سم افوریا که تولیدی شرکت سینجنتا است.
نکته مهم این است که در هر بار سم پاشی باید کل سطح برگها (مخصوصا زیر آنها) کاملا سم پاشی و خیس شود (توصیه میکنیم از لانس سر کج استفاده کنید).
یکی از بهترین سم‌ها برای کنترل سفید بالک بالغ (نه لارو کش و تخم کش)، سوپر اویسکت (تیوسیکلام هیدروژن اسکالات/Thiocyclam hydrogen oxalate 50% wp) است که میزان مصرف آن ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب میباشد.
این آفت به بسیاری از حشره کش‌ها مقاوم است. بنابراین مکمل‌‌های روغنی و صابونی میتواند در اثر بخشی سموم کمک کند. زیرا این حشرات به حشره کش‌‌های صابونی مقاوم نیستند. غلظت یک درصد صابون حشره کش میتواند تا ۸۵ درصد پوره‌های حشرات را در گلخانههای خیار و گوجه از بین ببرد.
باید توجه داشته باشید که بهترین نوع صابون حشره کش صابون‌هایی هستند که اسیدهای چرب اشباع شده با ۱۰ کربن داشته باشند. محلول پاشی این صابون‌‌ها را در هنگام غروب یا صبح که رطوبت کافی محیط (۷۵ تا ۸۰ درصد) وجود دارد، انجام دهید.
یکی از صابون‌های حشره کش مناسب برای از بین بردن مگس سفید، پالیزین است که با غلظت ۲.۵ در هزار استفاده میشود.
نکات تکمیلی کنترل مگس سفید:
از نصب کارت زرد استفاده کنید.
سموم توصیه شده را در زمان غروب یا صبح زود با رعایت این اصل که رطوبت محیط تنظیم باشد، استفاده کنید.
علفهای هرز مزرعه را از بین ببرید چون معمولا بهترین جا برای مخفی شدن و فصل گذرانی آفات و بیمارگرها هستند.
در گلخانهها باید سعی شود رطوبت نسبی محیط کافی باشد. زیرا خشکی و گرما موجب افزایش سرعت تکثیر آنها میشود.
استفاده از صابون‌های حشره کش که سمیت کمتری دارند و مبارزه بیولوژیکی یکی از بهترین راه‌‌ها برای جلوگیری از شیوع مگس سفید در گلخانهها و مزارع است.
در حد امکان از پوشیدن لباس‌های زرد در هنگام رفت و آمد در گلخانه، یا انتقال وسایل زرد رنگ به داخل گلخانه خود داری کنید همچنین سعی کنید در زمان گلدهی حتما از درب و پنجره‌های توری برای گلخانه استفاده کنید.
سم شته راهی برای کنترل این آفات شایع در باغ ها ، مزارع ، گلخانه ها و حتی پاسیوی خانگی است. به نظر می رسد شته ها به هر باغی راه پیدا می کنند. آنها حشرات کوچک و نرمی هستند که با مکیدن شیره های غنی از مواد مغذی گیاهان تزندگی می کنند. تعداد زیاد آنها می تواند گیاهان را به طور قابل توجهی تضعیف کند و به گل و میوه آسیب می رسانند. شته ها به سرعت تکثیر می شوند ، بنابراین کنترل آنها قبل از شروع تولید مثل بسیار مهم است. بسیاری از نسل ها می توانند در یک فصل اتفاق بیفتند.
خبر خوب این است که آنها تمایل به حرکت آهسته دارند و کنترل شته ها نسبتاً آسان است. در حال حاضر سموم زیادی برای کنترل شته ها در دسترس است و به راحتی می توان این آفات را با سم شته کنترل کرد.
فهرست مطالب
مرفولوژی شته ها
آسیب های حاصل از شته چیست؟
چگونه می توان از شر شته ها خلاص شد؟
چگونه می توان از آسیب شته ها جلوگیری کرد؟
چگونه شته ها را بدون سم کنترل کنیم؟
انواع سم شته
نحوه کنترل شته ها بدون استفاده از سم شته
راهکارهایی برای کنترل شته ها بدون استفاده از سم شته
مرفولوژی شته ها
شته ها ریز هستند ( شته های بالغ زیر ¼ اینچ هستند) و اغلب با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند. گونه های مختلف می توانند سفید ، سیاه ، قهوه ای ، خاکستری ، زرد ، سبز روشن یا حتی صورتی به نظر برسند! بعضی از آنها ممکن است دارای پوشش مومی یا پشمی باشند. آنها دارای بدن گلابی شکل با آنتن های بلند هستند. پوره ها شبیه بالغین هستند. اکثر گونه ها دارای دو لوله کوتاه (که به آنها قرنیک گفته می شود) هستند که از قسمت انتهای بدن بیرون زده اند.
بالغین معمولاً بدون بال هستند اما بیشتر گونه ها وقتی جمعیت زیاد می شود به شکل بالدار در می آیند ، به طوری که وقتی کیفیت منبع تغذیه آسیب می بیند ، حشرات می توانند به گیاهان دیگری بروند ، تولید مثل کنند و کلنی جدید ایجاد کنند. شته ها معمولاً در گروه های بزرگ تغذیه می کنند ، اگرچه ممکن است گاهی اوقات آنها را به صورت منفرد یا در تعداد کم مشاهده کنید.
در حالی که شته ها به طور کلی از گیاهان متنوعی تغذیه می کنند ، گونه های مختلف شته ها می توانند مخصوص گیاهان خاصی باشند. به عنوان مثال ، برخی از گونه ها شامل شته لوبیا ، شته کلم ، شته سیب زمینی ، شته هلو سبز ، شته خربزه و شته سیب پشمی هستند.
سم شته چیست و چگونه می توان شته ها را کنترل کرد؟
آسیب های حاصل از شته چیست؟
پوره ها و بالغین بسته به گونه از شیره گیاهان تغذیه می کنند و به برگها ، ساقه ها ، جوانه ها ، گلها ، میوه ها و یا ریشه ها حمله می کنند. بیشتر شته ها به خصوص گیاهان تازه را دوست دارند. بعضی از آنها مانند شته هلو سبز از گیاهان مختلفی تغذیه می کنند ، برخی دیگر مانند شته سیب قرمز روی یک یا فقط چند میزبان تمرکز می کنند.
برای پیدا کردن آنها به دنبال برگ های بیمار ، پیچیده و آویزان یا زرد رنگ باشید. قسمت های زیرین برگ ها را حتماً بررسی کنید. شته ها دوست دارند آنجا مخفی شوند.
اگر برگها یا ساقه های گیاه با ماده چسبنده ای پوشانده شده باشند نشان می دهد که شته ها شیره گیاه را نوشیده اند. این “عسلک ها ” ، مایعی شیرین دفعی حشرات هستند که می تواند حشرات دیگری مانند مورچه ها را که مواد را به عنوان غذا جمع می کنند ، جذب کند. وقتی شته ها از درختان تغذیه می کنند ، می توان عسلک آنها را روی اتومبیل ها ، مبلمان فضای باز ، مسیرهای رانندگی و غیره یافت.
عسلک گاهی اوقات می تواند رشد قارچی موسوم به کپک دوده را ترغیب کند و باعث سیاه رنگ شدن شاخه ها و برگ ها شود. گلها یا میوه ها به دلیل تغذیه شته ها ممکن است تحریف شده یا تغییر شکل دهند.
برخی از گونه های شته باعث تشکیل تاول روی ریشه ها یا برگ ها می شوند. شته ها ممکن است ویروس ها را بین گیاهان منتقل کنند و همچنین حشرات دیگری را که طعمه آنها هستند مانند کفشدوزک جذب کنند.
چگونه می توان از شر شته ها خلاص شد؟
قبل از استفاده از سم شته ابتدا سعی کنید روی برگ ها آب سرد بپاشید. گاهی اوقات شته ها با یک انفجار خنک فورا از گیاه دور می شوند. به طور معمول آنها قادر به یافتن راه بازگشت به همان گیاه نیستند. اگر حمله شته ها گسترده است گیاهان را با آرد غبارآلود کنید که باعث یبوست شته ها می شود.
روغن چریش ، صابون های حشره کش و روغن های باغبانی نیز در برابر شته ها موثر هستند. دستورالعمل های کاربردی موجود در بسته بندی را حتماً دنبال کنید.
اغلب می توانید با پاک کردن یا پاشیدن محلول ملایم آب و چند قطره صابون از شر شته خلاص شوید. آب صابون باید به مدت ۲ هفته هر ۲-۳ روز دوباره استفاده شود.
خاک دیاتومه (DE) ماده ای غیر سمی و آلی است که شته ها را از بین می برد. وقتی گیاهان شکوفا هستند از DE استفاده نکنید و برای گرده افشانی نیز مضر است. در نهایت اگر موفق به کنترل آنها نشدید می توانید از سم شته استفاده کنید.
سم شته چیست و چگونه می توان شته ها را کنترل کرد؟
چگونه می توان از آسیب شته ها جلوگیری کرد؟
برای درختان میوه یا سایه دار می توانید روغن باغبانی را برای از بین بردن تخم های شته در زمستان استفاده کنید. حشرات مفید مانند کفشدوزک و زنبورهای انگلی از شته ها تغذیه خواهند کرد. جمعیت های اضافی این حشرات از همان ابتدا به کنترل جمعیت شته ها کمک می کند.
شته ها به ویژه جذب خردل و نسترن می شوند. این گیاهان را در نزدیکی گیاهان با ارزش تر به عنوان دام شته ها بکارید. گیاهان تله خود را مرتباً بررسی کنید تا جمعیت شته ها به سمت گیاهان با ارزش شما پرش نکنند. سیر و پیازچه وقتی در نزدیکی کاهو ، نخود فرنگی و بوته های گل رز کاشته می شوند ، شته ها را دفع می کنند . بنابراین نیاز به استفاده از سم شته را کاهش می دهند.
چگونه شته ها را بدون سم کنترل کنیم؟
ایزوپروپیل الکل (ایزوپروپانول نیز نامیده می شود) بسیار خوب عمل می کند و یافتن آن آسان است ، اما مطمئن باشید که این ماده افزودنی ندارد. به نظر می رسد که اتانول بهترین عملکرد را دارد. الکل ۷۰ درصد یا ۹۵% موجود در فروشگاه ها قدرت خوبی برای کنترل این آفات دارد. برای ساختن اسپری حشره کش ، قسمت های مساوی الکل ۷۰ درصد و آب را مخلوط کنید (یا در صورت استفاده از الکل ۹۵ درصد ، ۱ قسمت الکل را با ½ ۱ قسمت آب مخلوط کنید.
برای موثرتر شدن آن می توانید به امولسیون صابونی الکل نیز اضافه کنید. به عنوان مثال ، در یک بطری اسپری ، ۵ فنجان آب ، ۲ فنجان الکل و ۱ قاشق غذاخوری صابون مایع را ترکیب کنید.
هنگام استفاده از اسپری الکل یا صابون ، یا ترکیبی از آن همیشه ابتدا یک ناحیه کوچک را آزمایش کنید و صبح یا عصر که آفتاب نزده آن را استفاده کنید. قبل از استفاده بیشتر ، چند روز گیاه را برای هرگونه آسیبی بررسی کنید. گیاهان ممکن است به الکل و صابون حساس باشند. همچنین ، برخی از صابون ها مواد افزودنی دارند که می تواند به گیاهان آسیب برساند – خالص ترین شکل را انتخاب کنید.
انواع سم شته
سم دیازینون را بسیاری از افراد به عنوان سم شته کش استفاده می کنند ولی نتیجه این سم برای مقابله با شته ها خیلی خوب نیست. زیرا دیازینون یک سم تماسی است و نمی تواند به قسمت هایی از برگ که شته ها مخفی می شوند دسترسی پیدا کند. بنابراین سموم سیستمیک برای کنترل شته ها موفق تر عمل می کنند. سموم سیستمیک مثل کنفیدور ، سم تدخینی پیریمور و سم افوریا بهترین سموم شیمیایی هستند که می توانید برای کنترل این آفات مورد استفاده قرار دهید.
سم شته چیست و چگونه می توان شته ها را کنترل کرد؟
نحوه کنترل شته ها بدون استفاده از سم شته
بیشتر شته ها “برهنه” و بدون اسکلت بیرونی سخت هستند ، اما برخی از گونه ها ماده پنبه ای نرم روی بدن دارند. بعضی بال دارند و بعضی ندارند. شته ها دارای قسمت های دهانی سوزن مانند زیر پوست هستند که برای سوراخ کردن و مکیدن شیره گیاهان سازگار است. بیشتر آنها عسلک ترشح می کنند ، ماده ای شیرین و چسبناک که منبع غذایی مورچه ها ، زنبورها و مگس ها است.
برخی از استراتژی ها برای حداقل رساندن آسیب شته ها بدون استفاده از مواد شیمیایی سمی ارائه شده است. از آنجا که انواع مختلفی از شته ها با چرخه های زندگی مختلف وجود دارد مجموعه متنوعی از استراتژی های کنترل شته وجود دارد که در ادامه ذکر شده است.
راهکارهایی برای کنترل شته ها بدون استفاده از سم شته
از طراحی منظره هوشمند استفاده کنید. گیاهان جذب کننده شته که شته ها یا عسلک به آنها آسیب برساند را نکارید و نگهداری نکنید. گیاهان را سالم نگه دارید، گیاهانی که منابع کافی غذایی ، آب و نور دریافت می کنند، می توانند شته ها را راحت تر از گیاهان بیمار و تحت تنش از بین ببرند. از کوددهی بیش از حد گیاهان خودداری کنید. گیاهان جدید و شاداب شته ها را به خود جلب می کند. استفاده از کودهای آهسته رهش یا آلی به شما در جلوگیری از مصرف بیش از حد مواد مغذی در گیاهان کمک می کند.
شته ها را از گیاهانی که از آنها تغذیه می کنند دور کنید. اسپری شدید آب با شلنگ باغی می تواند شته های روی شاخه ها و جوانه های گل رز ، گیاهان لوبیا ، شاخه های جوان کلم بروکلی و کلم و سایر شاخ و برگ های باغچه را دور کند. شاخ و برگ های آسیب دیده را هرس کنید.
همچنین تله چسبناک شته ها که در فروشگاه های باغبانی به فروش می رسند ، می توانند شته های را در ماده چسبنده غیر سمی به دام می اندازند.
از شکارچیان شته طبیعی به جای استفاده از سموم دفع آفات وسیع که باعث از بین رفتن شکارچیان شته مانند کفشدوزک می شود ، استفاده کنید.
بهترین استراتژی پرورش گیاهانی است که شکارچیان طبیعی را جذب و پرورش می دهند. این گیاهان شامل بومادران ، گندم سیاه وحشی ، شبدر شیرین سفید ، رازیانه شیرین ، آلیسوم شیرین ، نعناع نیزه ای ، گندم سیاه شکوفه دار ، شبدر سرمه ای و نخود فرنگی هستند.
هر منطقه‌ای از کره زمین، شرایط آب و هوایی متفاوتی دارد که به تبع آن، کشت گلخانهای نیز در آن منطقه متفاوت میشود. تنها یک فرم سازه گلخانه، نمی‌تواند جوابگوی تمامی موقعیت‌ها باشد سبک‌های مختلفی برای فراهم کردن محیط مناسب برای محصولات نیاز است. به همین دلیل مهندسان سازه و کشت تصمیم به طراحی و ساخت انواع گلخانه گرفتند تا امکان پرورش طیف گسترده محصولات در مناطق و شرایط مختلف جوی فراهم باشد و کشاورزی گسترش یابد.
با مطالبی که در این مقالهشرکت گلخانه سازی بازیارمی خوانید، میتوانید پاسخ تمام این قبیل پرسش هارا که به طور متداول توسط سرمایه گذاران مطرح می شود را بیابید.پس در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
گلخانه چیست؟
گلخانه تونلی
گلخانه سیرکولار
گلخانه قله ای
گلخانه گاتیک
انواع گلخانه بر اساس کاربرد
گلخانه چیست
قبل از اینکه بفهمیم انواع سازه گلخانه چیست، باید اول بدانیم به چه سازه‌ای گلخانه می‌گویند. گلخانه فضای محدودی است که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب رشد گیاهان را فراهم میکند. در واقع گل خانه ساختاری است که با مواد پوششی شفاف یا نیمه شفاف پوشیده شده است. گلخانه محصولات کشاورزی میتواند تمام یا بخشی از عوامل مؤثر در رشد را کنترل کند. گلخانه به اندازه کافی بزرگ است که یک فرد به همراه ابزار کشاورزی در آن به راحتی حرکت کند. به عبارت دیگر گلخانه یک ساختار غیر طبیعی است که شرایط بهینه را برای رشد و تولید محصول کشاورزی مورد نظر در طول سال فراهم میکند. شرایط درونی گلخانه (میکروکلیما) به وسیله فاکتور های رشد مانند نور، دما، رطوبت و ترکیب هوا کنترل میشود که این عوامل میتواند در افزایش تولید مؤثر باشد. طبق این تعریف، جمله عملکرد گلخانه ایجاد کردن شرایط لازم و موردنیاز برای رشد و پرورش محصولی معین است. گلخانهها را میتوان از لحاظ کاربرد به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. در ادامه این مقاله انواع دسته‌بندی‌های سازه‌های گلخانهای را شرح داده‌ایم.
سازه گلخانه
انواع سازه گلخانه
ساختمان انواع سازه گلخانه
فرم کلی انواع سازه گلخانه در ایران از دو طرح کمانی و قلٌه‌ای پیروی میکنند که در مناطق مختلف با توجه به شرایط اقلیمی شکل های متفاوتی از نظر شیب و اندازه به خود گرفته‌اند. به طور کلی هدف اصلی همه‌ی این طراحی‌ها، دست‌یابی به حداکثر دریافت نور و پوشش بیشتر زمین با کمترین هزینه ممکن میباشد. انواع گلخانهها در ایران بر اساس شکل سازه به ۵ دسته تقسیم میشوند:
۱) گلخانه های تونلی
انواع سازه گلخانهای تونلی دارای دیواره‌های عمودی و مجزا نیستند و سازه از نقطه اتصال به زمین به صورت منحنی شکل است. شکل سقف گلخانههای تونلی، به دو صورت منحنی کامل و زاویه‌دار میباشد؛ در ساخت این نوع گلخانه اغلب از لوله‌های گالوانیزه استفاده میشود که برای نصب به پایه‌های بتنی احتیاج ندارند و با فاصله ۲/۵-۳ متر از یکدیگر در زمین محکم شده‌اند. عرض دهانه این تونل‌ها ۱۰-۶ متر و ارتفاع حداکثری آنها ۴-۳ متر می تواند باشد. انواع سازه گلخانه تونلی، نسبتاً ارزان هستند و به سرعت نصب میشوند و به علت شکل منحنی که دارند، از مقاومت بالایی در برابر باد و برف برخوردار هستند. همچنین امکان دریافت حداکثری نور خورشید را برای گیاهان فراهم میکند.
۲) گلخانههای سیرکولار
سازه گلخانه ای سیرکولار سقف کمانی و دیواره‌های عمودی هستند. انواع سازه گلخانه سیرکولار دارای سقفی به صورت کمان کامل است. سازه‌های گلخانهای سیرکولار بیشتر مناطق گرمسیر که وزش باد در آنها شدید است ساخته میشوند. جهت ساختمان گلخانههای سیرکولار معمولا به صورت شمالی-جنوبی است و در تمام زمان تابش نور خورشید، آفتابگیر میباشند. در گلخانه های سیرکولار بیشتر کشت صیفی جات در کف گلخانه صورت می گیرد؛ زیرا امکان سکوبندی وجود ندارد. برای پوشش گلخانه های سیرکولار معمولاٌ از جنس پلاستیک استفاده می شود. از مزایای این نوع گل خانه می توان به کمترین میزان مقاومت ایرودینامیکی در برابر باد و حداکثر هوای موجود نسبت به سطح پوشش اشاره کرد. بدلیل مقاومت مناسب و خوب گلخانه سیرکولار در برابر باد، آب (باران شدید) و برف، عمومیت زیادی در جهان یافته است. از دیگر مزایای انواع گلخانه های سیرکولار می توان به ارزانتر بودن نسبت به سایر فرم ها و تابش مستقیم خورشید در تمام طول روز اشاره کرد.
فرم انواع گلخانه سیرکولار
۳) گلخانههای قله‌ای(شیروانی)
انواع سازه‌های گلخانهای قله‌ای، دارای سقف‌هایی با شیب ۲۵ تا ۳۰ درجه و دیواره‌های عمودی هستند. گلخانههای قله‌ای (شیروانی)، مقاوم ترین سازه گلخانه در برابر برف است که هزینه احداث گلخانه آن، بسیار بیشتری نسبت به سایر گلخانه ها دارد. مهمترین مزایای این گل خانه نسبت به دیگر انواع گل خانه‌ها، قابلیت انتقال نور بالا است که می تواند حداکثر میزان نور را به داخل گلخانه وارد کند که این مورد در مناطق گرمسیر و خصوصا در فصل تابستان از معایب به شمار می آید. این نوع گلخانه بیشتر در مناطق سردسیر مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر در این مناطق ساخته می شود. نوعی از گلخانههای قله‌ای که تصویر آن را می‌بینید، به گلخانه های شیشه ای معروف هستند. پوشش گلخانه های شیشه‌ای به گونه‌ای است که حداکثر نور را میتواند به داخل ساختمان گلخانه عبور دهد. با توجه به شرایط کشور، این نوع گلخانهها در ایران بسیار کم ساخته میشوند و برای مصارف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هزینه ساخت انواع گلخانه شیشه‌ای کمی بالا است، به علاوه می‌توانیم برای استفاده‌های کشاورزی از انواع سبک‌های دیگر گل خانه که با هزینه کمتر ساخته می شوند و همان کارایی را دارند استفاده کنیم.
فرم انواع گلخانه شیشه‌ای
۴) گلخانههای گاتیک (اسپانیایی)
طرح سازه‌های گلخانهای گاتیک تلفیقی از گلخانههای قله‌ای و سیرکولار میباشند که شکل سقف آنها به صورت کمان زاویه‌دار است. فرم گاتیک، یکی از محکمترین سازه‌های مهندسی است که تاکنون شناخته شده است. نمای آن به گلخانههای سنتی و قدیمی شباهت دارد ولی کاراترین عملکرد را دارد. تا بحال از آنها در عملیات و پروژه‌های بی‌شماری مورد استفاده قرار گرفته‌اند که نتیجه‌ی همه‌ی آنها موفقیت‌آمیز بوده است. تا زمانی که پرورش گلخانهای و کنترل اقلیم وجود خواهد داشت، استفاده از گلخانههای گاتیک یک انتخاب ایده آل برای تمامی پرورش دهندگان محصولات گلخانه ای در سرتاسر دنیا و در هر منطقه‌ای خواهد بود؛ زیرا هم نسبت به کارایی آن مقرون به صرفه است و هم باعث افزایش کیفیت گیاهان خواهد شد. همچنین امکان استفاده از سیستم مکانیکی و پیشرفته برای کسانی که قصد دارند به طور حرفه‌ای به کار پرورش و کشت گیاهان بپردازند به سادگی محیا است.
مزیت ساخت انواع گلخانههای گاتیک، مقاومت نسبتاً بالا در برابر وزش شدید باد و بارش سنگین برف است. شکل خاص سقف امکان جاری شدن قطرات آب حاصل از باران را بر روی پوشش میدهد و هیچ قطره آبی روی گیاهان چکه نمی‌کند. همچنین قوس گلخانه گاتیک باعث ارتفاع بیشتر در خط‌الرأس مرکزی ساختمان گلخانه شده و باعث میشود فضای مناسب برای پرورش محصولاتی که رشد ارتفاع دارند (مانند گوجه، خیار، فلفل) و بسیاری درختان گرمسیری ایجاد کند.
فرم انواع گلخانه گاتیک
انواع سازه گلخانه بر اساس کاربرد:
گلخانههای آموزشی
گلخانههای تحقیقاتی
گلخانههای تفریحی
گلخانههای تجاری
گلخانه های آموزشی
این سازه گلخانه برای آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان و یا به طور کلی علاقه‌مندان به کشت گلخانه پای و رشته‌ی کشاورزی تأسیس میشود. در این گلخانهها سه مرحله کشت (کاشت، داشت، برداشت) به مراجعه‌کنندگان به طور کامل یاد داده خواهد شد و می توانند از نزدیک شاهد این سه مرحله باشند. از لحاظ تجهیزات گلخانه های آموزشی، نسبت به انواع گلخانههای دیگر تفاوتی ندارند و باید شرایط محیطی مناسب برای گیاهان فراهم آورده شود. در تمام طول سال از گلخانههای آموزشی استفاده میشود و برای پوشش این نوع گلخانهها بیشتر از شیشه و یا پلی‌کربنات استفاده میشود.
گلخانههای تحقیقاتی
تقریبا از اسم سازه گلخانه تحقیقاتی مشخص است که چه اتفاقاتی درون آن می‌افتد. سازه گلخانه تحقیقاتی برای انجام بعضی تحقیقات در زمینه گیاه‌شناسی یا اصلاح در ساختار ژنتیکی گیاهان، تأسیس میشوند تا مکان مناسبی برای تحقیق دانشمندان فراهم آورده شود.
گلخانههای تفریحی
انواع سازه‌های گلخانهای تفریحی، معمولا کوچک مقیاسند و هزینه ساخت ان‌ها کمتر از انواع دیگر گلخانهها میباشند. به‌طور کلی از آنها برای پرورش گیاهان و درختچه‌های زینتی استفاده میشود و در ملک‌های شخصی نصب میشوند. طراحی گلخانههای خانگی کار سختی نیست و میتوانید با مشاهده چند آموزش درباره سازه و ساختمان گلخانه، یا به صورت عملی و آزمون و خطا می توانید برای خود گلخانه خانگی زیبایی بسازید.
گلخانههای تجاری
این مدل گلخانه ها و انواع گلخانه مدرن، همان گلخانه هایی است کهشرکت گلخانه سازی نهال رویش طراحی و اجرا می کند. معمولا در متراژ های بسیار بزرگ ساخته می شوند و برای کسب درآمد و کشت و پرورش محصول به طور جدی و حرفه ای مورد استفاده قرار می گیرند. میتوانید با استفاده از آنها، میوه ها را خارج از فصلشان پرورش دهید و پس از بسته بندی، محصولتان را به فروش برسانید.
تقسیم بندی گلخانهها از نظر شکل و ساختمان
امروزه از نظر شکل خارجی وسعت و موادی که در ساختمان گلخانه به کار می‌روند انواع و اقسام مختلفی موجود میباشد. به طور کلی از نظر شکل خارجی و بدون در نظر گرفتن وسعت و مصالح ساختمانی گلخانه هارا می توان به چهاردسته گلخانه یک طرفه، دو طرفه، نیمه دو طرفه و کمانی یا منحنی تقسیم کرد. این گلخانه هارا می توان روی سطح زمین و یا داخل محل حفر شده در گودی بنا نمود که در این صورت به ترتیب گلخانه های سطحی و یا گلخانه های عمیق نامیده می شوند. کف گلخانه های عمیق به طور معمول در حدود یک متر پایین تر از سطح زمین قرار دارند و در زمستان گرم تر از گلخانه های سطی میباشند.
۱. گلخانههای یک طرفه
از یک جهت به‌طور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده. معمولاً در کنار دیوار ساخته میشود و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است. ارتفاع تاج گلخانه ۲.۵ تا ۳ متر است البته بیشتر از این مقدار هم در نظر می‌گیرند. ارتفاع دیواره جانبی سازه گلخانهای نیمه دو طرفه در تمام جهات با هم مساوی است و معمولاً نسبت به یک طرفه تعداد ساعت بیشتری از روز آفتابگیر میباشد و شیب رو به جنوب در این نوع گلخانهها معمولاً بلندتر از شیب رو به شمال است و نزدیک ۲/۳ عرض گلخانه میباشد و شیب مربوط به شمال کوتاه‌تر ۱/۳ عرض گلخانه است که شیب سقف در قسمت جنوبی ۴۵ تا ۵۵ درجه است و ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر دیواره جنوبی آن سنگ‌چین شده است. هر چقدر ارتفاع گلخانه بلندتر باشد بهتر است.
فرم سازه گلخانه یکطرفه
۲. گلخانه نیمه دو طرفه
از یک جهتبه‌طور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده، معمولاً در کنار دیوار ساخته میشود و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است. جهت این گلخانهها شرقی-غربی است. در این نوع گلخانهها شیب دیواره جنوبی بیشتر از دیواره شمالی میباشد. ارتفاع تاج گلخانه ۲.۵ تا ۳ متر است البته بیشتر از این مقدار هم در نظر می‌گیرند. ارتفاع دیواره جانبی سازه گلخانهای نیمه دو طرفه در تمام جهات با هم مساوی است و معمولاً نسبت به یک طرفه تعداد ساعت بیشتری از روز آفتاب‌گیرمی‌باشد و شیب رو به جنوب در این نوع گلخانه‌هامعمولاً بلندتر از شیب رو به شمال است و نزدیک ۲/۳ عرض گلخانه میباشد و شیب مربوط به شمال کوتاه‌تر۱/۳ عرض گلخانه است که شیب سقف در قسمت جنوبی ۴۵ تا ۵۵ درجه است و ۶۰ تا ۹۰سانتی متر دیواره جنوبی آن سنگ‌چین شده است. هر چقدر ارتفاع گلخانه بلندتر باشد بهتر است؛ زیرا Co۲در جاهای مختلف افزایش مییابد و تبادل هوا بیشتر و در نتیجهروزهافعال‌ترند و اما هرچقدر ارتفاع بیشتر باشد اتلاف سوخت و رطوبت بیشتر میشود. وجود پنجره تاشو در سقف کمک میکند که در تابستان با باز کردنآن‌ها دما را کاهش دهیم.
فرم سازه گلخانه نیمه دو طرفه
۳. گلخانه دو طرفه
سازه گلخانه دوطرفه به طور کامل و از هر دو جهت از نور آفتاب بهره‌مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات ایده‌آل و مناسب است؛ زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت به طور کامل از نور خورشید بهره می‌برد. در سازه‌های گلخانهای دو طرفه، دیواره‌های جانبی عمودی هستند و سقف آنها حالت مثلثی دارد. جهت گلخانههای دو طرفه، شمالی و جنوبی است و ارتفاع دیواره جانبی گلخانه در تمام جهات مساوی است. سقف گلخانه در دو طرف هم شیب و هم اندازه است و ارتفاع سقف در بلندترین نقطه آن ۲.۵ تا ۳.۵ میباشد. عرض گلخانه بین ۶ تا ۱۲ متر و طول آن نباید کم تر از ۳۰ متر و بیشتر از ۶۰ متر میباشد. ارتفاع سکوها را در گلخانه معمولا ۸۰ سانتیمتر و عرض سکوها را ۱۱۰ سانتیمتر در نظر می‌گیرند. جهت آن شمالی-جنوبی است و زاویه شیب ۴۰ تا ۴۵ درجه است.
فرم سازه انواع گلخانه دو طرفه
۴. گلخانه کمانی یا منحنی
این نوع گلخانهها به صورت کوانست و جوی و پشته‌اند و جهت آنها شمالی و جنوبی است و در تمام ساعات روز آفتاب گیر میباشد و اغلب کف آنها شاسی‌بندی شده و مستقمیا کشت و کار در کف آن صورت میگیرد؛ ولی امکان سکوبندی وجود ندارد و بیشتر کشت صیفی جات در آنها صورت میگیرد. سازه گلخانه از اجزای کمان‌ها، لوله‌های فونداسیون، سازه انتهایی، حمایت کننده‌های جانبی، پیچ و مهره و گیره ها و مواد پوششی تشکیل شده است. در گلخانه های جوی و پشته طول کمان بالای دیوار جانبی را از ۱.۲ تا ۲ برابر عرض واحد گلخانه در نظر می گیرند ولی برای این که تعادل گلخانه حفظ شود آن را ۱.۵ برابر عرض واحد گلخانه در نظر می گیرند. در هنگام کم کردن کمان ها ۳۰ سانتی متر انتهای کمان ها را نباید هم کرد تا بتوان کمان هارا در لوله های فونداسیون محکم کرد.
.png)
.png)
.png)
