دمای گلخانه در زمستان و تابستان
دمای مناسب در گلخانه یکی از عوامل محیطی مهم است که در رشد و نمو گل و گیاهان تأثیر گذار است.گل وگیاه در دمای مناسب بهترین رشد را دارند، دمای مناسب در شب وروز در گلخانه متفاوت است. دما در شب ۵تا۶درجه نسبت به روز بایستی کمتر باشد همچنین افزایش بیش حد دما در گلخانه باعث متوقف شدن رشد گیاه می شود.اگردما صفر درجه باشد محصول رشد کمتری دارد به همین دلیل بایستی دمای گلخانه مناسب باشد.
معمولادرگلخانه هااز سیستم الکتریکی برای تنظیم دما استفاده می‌کنند. البته بیشتردمای داخل گلخانه از نور خورشید تامین میشود و اگرنورخورشیدنباشدازسیستم های حرارتی استفاده میشود. اکثر محصولات در دمای متوسط بهترین رشد را دارند می توان گفت بهترین دما بین ۱۶ درجه تا حداکثر ۳۵درجه است.
عوامل محیطی گلخانه
در گلخانه ها در تمام فصول سال،با کنترل عوامل محیطی میتوان گیاه پرورش داد. عوامل محیطی تاثیر بالایی در کیفیت محصولات گلخانه دارد که نیاز به مراقبت بیشتری دارند. یکی از عوامل مهم دما است که مربوط به کنترل هوای گرم و سرد می‌باشد.درفصل سرما با ایجاد گرما به وسیله دستگاه های مجهز به سیستم گرمایشی و درفصل سرما با ایجاد گرما توسط فن های الکتریکی،دمای هوای گلخانه را تنظیم می کنند.
اکثر محصولات گلخانه در دمای حداقل ۱۶وحد اکثر ۳۵درجه کشت می‌شوند یکی دیگراز عوامل محیطی رطوبت است که آفات و بیماری های قارچی را کنترل می‌کند. رطوبت بالا زمینه رشد را برای بیماری های قارچی فراهم می‌کند. علاوه بر دما ورطوبت،گاز دی‌اکسید کربن باعث افزایش رشد و کیفیت محصولات گلخانه میشود، سیستم های تهویه هوا در گلخانه برای متعادل کردن عوامل محیطی ضرورت دارد. در واقع مهمترین عوامل محیطی ،دریافت انرژی خورشید،برای غذا سازی محصولات کشاورزی است. علاوه بر موارد فوق آب هم درسلامت گیاهان نقش مهمی داردآبیاری دقیق برکیفیت و رشد گیاه تاثیر گذار است و آبیاری بیش از حد وکمبود آب اثرات منفی روی گیاه میگذارد.
جدول درجه حرارت
گلخانه سرد : گلخانه سرد جهت حفاظت گیاهان از سرما و یخبندان مورد استفاده قرار می گیرد.
گلخانه نیمه گرم : این نوع گلخانه برای نگهداری نباتات حساس به سرمای زمستان و آن هایی که دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد برای آن ها مضر است کاربرد دارد .
گلخانه گرم : گلخانه گرم مخصوص تولید سبزی در خارج از فصل است (در مناطق سردسیر به منظور کاهش تغییرات هوای خارج گلخانه ، دما و رطوبت آن اغلب آن را به صورت گود و دیواره آن را سیمانی انتخاب می کنند ) .
گلخانه گرم و مرطوب : مشابه گلخانه گرم ولی رطوبت در حد اشباع است . (با آب پاشی راهروها گرم کردن و رطوبت مورد نیاز تامین می شود ) .[۳,۴]
جدول شماره(۲) بیشینه و کمینه دما در گلخانه های مختلف در زمستان و تابستان
| نوع گلخانه | زمستان | تابستان |
| کمینه دمای شب | بیشینه دمای روز | کمینه دمای شب | بیشینه دمای روز |
| سرد | ۱۳- ۷ | ۱۸ – ۱۳ | ۱۸ | ۲۴ |
| نیمه گرم | ۱۳ | ۲۱ – ۱۸ | ۲۴ | ۳۰ |
| گرم | ۱۸ | ۲۴ | ۲۴ | ۳۸ – ۳۰ |
تامین دمای گلخانه
در رابطه با تامین گرمای گلخانه برخی نکات را بدانید. معمولاً برای تامین دمای گلخانه از تجهیزات گرمایشی مانند هیتر و یا حتی گاهاً جت هیتر بهره گیری می کنند.
در وهله اول در نظر داشته باشید که جت هیتر ها دارای راندمان تقریباً ۱۰۰ درصد می باشند ولی متاسفانه گازهای سمی حاصل از احتراق را به همراه گرما به محیط پرتاب می کنند و همین امر باعث شده تا از این سری از محصولات برای محیط های حساس مانند گلخانه و سالن پرورش گیاه به هیچ عنوان بهره گیری نشود.
هیتر گلخانه‌ای که تحت عنوان تیتر کابینتی نیز به فروش می‌رسد یکی از بهترین دستگاه ها برای تامین گرمای سالن می باشد، که می تواند حجم قابل توجهی از هوا را در مدت زمان بسیار کوتاه گرم کرده و بدون هیچ گونه آلودگی به صورت کاملاً پاک به محیط باز گرداند تا بدین ترتیب به صورت تدریجی دمای گلخانه به بازه استاندارد برسد.
بهترین وسیله برای تهویه گلخانه در زمستان
رونق گرفتن گلخانه ها باعث شده تا شرکت های متعددی در زمینه طراحی و تولید انواع دستگاه ها و تجهیزات مرتبط با سالن پا بر عرصه بگذارند. برخی از این شرکت‌ها با تجربه طولانی مدت توانسته با الگوبرداری از نمونه های مطرح خارجی دست به تولید انواع محصولات با کیفیت بزند.
یکی از جدیدترین و پرفروش ترین محصولات پنجره تهویه اینلت می باشد که جهت تهویه در مکان هایی مانند مرغداری، سالن پرورش پرنده، گلخانه، سالن پرورش گل و گیاه و … در فصل های سرد سال همانند زمستان از آن بهره گیری می شود.
در واقع در سالن ها و گلخانه ها هوای تازه از طریق این پنجره وارد شده و به وسیله فن ها به صورت یکنواخت در محیط به حرکت در می آید. این تهویه در قسمت‌های بالا و نزدیک به سقف نصب می‌شوند که با توجه به کارکرد گردبادی خود از کاهش دمای داخل جلوگیری می‌کنند.
همانگونه که می‌دانید هوای گرم نسبتاً سبک بوده و به همین دلیل به طرف بالا یعنی ثبت حرکت می کند و در آنجا نزدیکی پنجره به دام می افتد در این حالت با باز شدن پنجره تهویه اینلت هوای سرد وارد شده و با هوای گرم برخورد می کند که در این حالت تبادل دما کرده و بدین شکل هوای معتدل در سالن به حرکت در می آید. بهره گیری از این وسیله می تواند بهترین روش برای تهویه گلخانه در زمستان باشد.
نحوه عملکرد سیستم فن و پد گلخانه
پد سلولزی همراه با فن های تخلیه یک سیستم سرمایشی گلخانه را تشکیل داده و تاثیرگذارترین روش برای خنک کردن فضاها در مناطق گرم و نیمه خشک می باشد. در سیستم پد و فن، آب با مکش پمپ به صورت پیوسته روی پدها ریخته شده و موجب مرطوب شدن پدها می شود. طی این فرآیند هوای گرم و خشک از پدهای سلولزی عبور می کند و به بیرون از سالن هدایت می شود.
هر چقدر منطقه گرم و خشک تر باشد سیستم پد و فن بهتر عمل کرده و عملکرد آن موثر می شود. از طرفی وقتی عناصر این سیستم
تهویه
یکی از بهترین راه های جلوگیری از ایجاد رطوبت و عوارض جانبی منفی آن، حفظ حرکات هوا می باشد در صورتی که گلخانه خود را از بین ببرید، رطوبت از گیاهان و خاک از بین می رود، و احتمال این که بعدا اصلاح شود، کاهش می یابد. درب های باز، نصب دریچه ها و یا استفاده از طرفداران راه های عالی برای افزایش جریان هوا می باشد. هر روشی که می گیرید، مطمئن شوید که چیزی که هوا را به حرکت میاندازد مانند دو درب باز یا یک فن، و خروجی برای خروج هوا از قبیل دریچه یا درب.
دمای مناسب گلخانه در تابستان چند درجه است؟
حفظ دمای مناسب گلخانه در طول تابستان یکی از نگرانی های بسیاری از دارندگان گلخانه است. با توجه به تنوع گیاهانی که در گلخانه نگهداری می شوند ، دانستن اینکه واقعا چه دمایی گرم است کار ساده ای نیست. وقتی درجه حرارت در روز بیش از ۳۲ درجه سانتیگراد و در شب ۲۴ درجه سانتیگراد افزایش یابد ، منجر به تولید محصولات نارس می شود. اهمیت درجه حرارت مناسب گلخانه در تابستان در اینجا بیشتر نمایان می شود ، که همچنین اهمیت خنک نگه داشتن محیط در فصول گرم را نشان می دهد. بهترین دما برای رشد بیشتر محصولات ۲۶ تا ۲۹ درجه سانتیگراد است. توجه داشته باشید که برای دانستن دمای فعلی بهتر است از ترموکوپل استفاده کنید. زیرا دماسنج های جیوه ای حساسیت زیادی ندارند.
اما مقدار مناسب دمای گلخانه در تابستان از گیاه به گیاه دیگر متفاوت است. درک دمای صحیح بسیار مهم است. اما نگران نباشید دانستن دامنه دمایی مناسب می تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند. همچنین با ترکیبی از سایبان ، تهویه و رطوبت می توانید دمای مناسب را حفظ کرده و محصولات کاملاً سالم پرورش دهید.
تهویه گلخانه در تابستان
البته این نسبت کمی دور به نظر می رسد و گلخانه های کمتری به این سبک ساخته می شود. با این حال ، باز گذاشتن دریچه های جانبی باعث عبور هوای کافی می شود. دمای بالاتر از ۲۷ درجه سانتیگراد می تواند به برخی از گیاهان آسیب برساند ، بنابراین باید مراقب باشید که دمای گلخانه در هر زمان در تابستان مناسب باشد. حداقل و حداکثر دمای مورد استفاده توسط دماسنج را کنترل کنید.
در روزهای گرم و آفتابی به تهویه گلخانه در تابستان توجه کنید و در اسرع وقت همه درب ها و دریچه ها را باز کنید تا حتی در شب های گرم جلوی آن بسته نشود. اگر نگران حمله گربه ها یا حیات وحش هستید ، می توانید درب ها را با تور یا شبکه بپوشانید تا آنها را از خود دور نگه دارید و جریان هوا و گرده افشانی را راحت نگه دارید.اگرچه شیرهای اتوماتیک تا حدی موثر هستند ، کنترل این شیرها همیشه موفقیت آمیز نیست و قطع می شود ، بنابراین برای تأمین دمای مناسب گلخانه باید در مزرعه باشید تا دریچه ها را باز کنید.
چه نوع بخاری گلخانه ای وجود دارد؟
در گلخانه بر اساس موارد فوق از سیستم های گرمایشی مختلفی استفاده می شود. برخی از سیستم های رایج در گلخانه ها به شرح زیر است:
–هیتر داخلی: این نوع بخاری یکی از پرمصرف ترین بخاری ها در گلخانه ها می باشد. در این نوع بخاری گرما از طریق بخاری در لوله بخاری جریان می یابد و فن موجود در بخاری گرما را به محیط منتقل می کند. این بخاری ها به لطف دودکش مخصوص تمامی گازهای آلاینده را از سالن خارج می کنند و بازده بسیار بالایی دارند. اندازه و قدرت گرمایش بخاری بر اساس فاکتورهای فوق قابل انتخاب است. به علاوه در مدل های پیشرفته این سیستم ها می توانند از سوخت گاز، گازوئیل یا دوگانه سوز استفاده کنند.
جت هیتر: جت هیتر دارای مشعل مخصوصی است که می تواند گرما تولید کند و سپس جت فن موجود در دستگاه گرما را به محیط منتقل می کند. این نوع سیستم گرمایشی دارای دو نوع جت هیتر دودکش دار و جت هیتر بدون دودکش می باشد. نمونه جت هیتر مورد استفاده در گلخانه باید از نوع دودکشی باشد زیرا نوع غیر دودکشی نیز آلاینده های مضر را به گیاهان منتقل می کند و ممکن است یکی از عوامل مهم آسیب رساندن به گیاهان باشد. بنابراین در گلخانه فقط از نمونه های دودکش استفاده می شود.
توجه به این نکته ضروری است که راندمان نمونه دودکش ۵۰ درصد است. دلیل نصف شدن راندمان این است که ۵۰ درصد انرژی تولید شده توسط دودکش آزاد می شود. جت هیترها به طور کلی بسیار ارزان تر از بخاری های داخلی آتش نشانی هستند و می توانند از گاز شهری، دیزل یا سیستم های احتراق دوگانه در مدل های مدرن خود استفاده کنند.
–برق: همانطور که قبلا ذکر شد استفاده از بخاری برقی در گلخانه مناسب ترین انتخاب است، زیرا به راحتی برق به دست می آید و چون وسایل آلایندگی ندارند نیاز به سیستم تهویه کامل ندارد. به دلیل هزینه زیاد، استفاده از این سیستم ها در گلخانه های بزرگ به صرفه نیست.
تابش: سیستم های گرمایش تابشی در مدرن ترین سالن های گلخانه استفاده می شود. در این سیستم های نصب شده بر روی سقف سالن، گرمای بدن از طریق تابش گرما به جسم تامین می شود. هزینه های بالای عملیاتی این سیستم ها باعث کاهش استفاده گسترده از آنها در سالن های پرورش نباتات می شود.
–بویلر: مزارع مدرن از دیگ بخار نیز استفاده می کنند که علاوه بر تامین گرما می توانند آب مورد نیاز گلخانه را نیز به طور موثر تامین کنند. این سیستم ها علاوه بر قیمت بالا دارای پیچیدگی نصب نیز می باشند که توصیه می شود قبل از ساخت سالن راه اندازی شود.
– بخاری های سنتی: اخیرا استفاده از بخاری های سنتی بسیار رایج شده است. این بخاری های گازوئیلی یا نفتی طراحی ساده و قیمت بسیار پایینی دارند
گرم کردن گلخانه با روش پاگرما
در این روش ابتدا در عمق حدود نیم متر یک لایه عایق قرار داده می شود و سپس لوله های آب گرم روی لایه عایق کار گذاشته می‌شوند. سپس روی لوله‌ها را شن نرم ریخته و در روی شن خاک ریخته میشود. این روش در مناطق خیلی سرد به کار برده می شود.
بخاری گازی
ویژگی ها
– ساده است.
– هزینه وسایل آن کم است.
– نیاز به فن جهت توزیع هوای گرم دارد.
– چون احتمال تولید گاز های سمی وجود دارد، نیاز مبرم به تهویه دارد.
– ۷۰-۸۰ درصد حرارت این بخاری ها در گرم کردن گلخانه موثر اسب و ۱۰-۲۰ در صد باقیمانده به دلیل تهویه به هدر می‌رود.
– احتراق ناقص باعث تولید مواد سمی مضر برای گیاه می شود. از جمله این مواد می توان به مونواکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسید نیتریک، اتیلن اشاره کرد. برای سوخت کامل نیاز به اکسیژن است و مقدار اکسیژن به ویژه در اوایل صبح و بعد از یک شب سرد که بیشتر اکسیژن گلخانه توسط بخاری مصرف شده است، کمینه است.
سخن پایانی
افزایش نیاز به گیاهان گلخانه ای در فصول مختلف سال و بخصوص در دسترس بودن آن ها در فصول سرد سال ، سبب گسترش کشت گیاهان گلخانه ای شده است. تهویه گلخانه و حرکت هوا در گلخانه، می تواند بسیار تأثیر گذار باشد و مسئله ای مهم در مدیریت گلخانه است. گیاه تعاملاتی با محیط خود دارد. به غیر از تبادل املاح و مواد مدنی لازم با خاک (یا بستر کشت) یا آب، با هوا و اتمسفر خود نیز در تعامل است. در تشابه با انسان که هم به برخی مواد مورد نیاز خود را از آب و غذایی که مصرف می کند می گیرد، و از اکسیژن موجود در هوا برای تنفس و ادامه حیات استفاده می کند؛امیدواریم از مطلب ارئه شده لذت کافی را برده باشید . تیم تخصصی بازیار (اتوماسیون برق گلخانه ) www.bazyarco.com
